مقالات

آمبولی ریه : آنچه باید بدانید!

25 مهر 1402 130 بازدید 0 نظر

آمبولی ریه زمانی اتفاق می‌افتد که یک شریان ریوی، به علت از اینکه لخته خونی در بدن حرکت کرده وارد ریه‌ها می‌شود، مسدود شود. در بیشتر موارد، لخته خون از یک سیاهرگ عمیق در ساق پا شروع می‌شود و به سمت ریه می‌رود.  چنین حالتی یک اورژانس پزشکی است که باید سریع درمان شود و تخت پیگیری باشد. در این بخش همراه ما باشید تا در مورد علل، علائم و درمان بیماری آمبولی ریه توضصیح دهیم.

آمبولی ریه

 آمبولی ریه چیست؟

آمبولی ریه یک انسداد داخل عروقی در یکی از رگ‌های ریه است که معمولاً در اثر لخته ایجاد می‌شود. منبع لخته اغلب لخته دیگری است که در ورید‌های پا ایجاد شده است. آمبولی ریه یک بیماری مهم و فوری تهدید‌کننده زندگی است زیرا؛ انسداد ناشی از لخته، جریان خون به ریه‌ها را مسدود می‌کند. با این حال، درمان سریع تا حد زیادی خطر مرگ را کاهش می‌دهد و می‌تواند به بهبودی کامل منجر شود.

علائم آمبولی ریه

علائم آمبولی ریه می‌تواند بسیار متفاوت باشد، بسته به اینکه چه مقدار از ریه درگیر شده است، اندازه لخته‌ها و اینکه آیا شما بیماری زمینه‌ای ریوی یا قلبی دارید یا خیر.  به طور کلی علائم رایج آمبولی ریه عبارت‌اند از:

  • تنگی نفس
  • درد قفسه سینه
  • غش کردن
  • سرفه‌ی خونی
  • ضربان قلب سریع یا نامنظم
  • سبکی سر یا سرگیجه
  • تعریق بیش از حد
  • تب
  • درد یا تورم ساق پا، یا هر دو، معمولاً در پشت ساق پا
  • پوست مرطوب یا تغییر رنگ داده که سیانوز نامیده می‌شود.

علل آمبولی ریه

آمبولی ریه زمانی اتفاق می‌افتد که توده‌ای از مواد، اغلب یک لخته خون، در شریان ریه‌ها گیر کرده و جریان خون را مسدود می‌کند. لخته‌های خون معمولاً از وریدهای عمقی پاها می‌آیند، وضعیتی که به عنوان ترومبوز ورید عمقی نیز شناخته می‌شود.

در بسیاری از موارد، لخته‌های متعدد درگیر هستند. بخش‌هایی از ریه که توسط هر شریان مسدود شده نمی‌تواند خون دریافت کند و ممکن است بمیرد. این به عنوان انفارکتوس ریوی شناخته می‌شود. این امر باعث می‌شود ریه‌های فرد اکسیژن رسانی به بقیه بدن را دشوارتر کنند.

گاهی اوقات، انسداد رگ‌های خونی توسط موادی غیر از لخته‌های خون ایجاد می‌شود، مانند:

  • چربی از داخل یک استخوان بلند شکسته
  • بخشی از تومور
  • حباب‌های هوا

به طور کلی علل آمبولی ریه عبارت‌اند از:

  • داشتن سرطان فعال یا درمان سرطان
  • شصت سال یا بیشتر بودن سن
  • بی‌حرکتی طولانی مدت (بیش از ۷۲ ساعت)
  • سیگار کشیدن
  • بیماری که در بخش مراقبت‌های ویژه است.
  • بیماری ترومبوفیلیک شناخته‌شده
  • چاقی (شاخص توده بدنی بیش از ۳۰ کیلوگرم بر متر مربع)
  • داشتن سابقه VTE در بیمار یا یکی از بستگان درجه یک
  • استفاده از داروهای ضد بارداری یا داروهای هورمونی حاوی استروژن
  • نارسایی وریدی
  • وجود یک یا چند بیماری مهم همراه (بیماری مزمن قلبی، بیماری های متابولیک، غدد درون ریز یا تنفسی، عفونت های حاد، بیماری های التهابی)
  • باردار شدن یا زایمان در عرض شش هفته
  • وجود جراحی ارتوپدی (تعویض کامل مفصل ران، تعویض کامل زانو و شکستگی لگن)
  • بیمار جراحی غیر ارتوپدی (جراحی عمومی، شکم، زنان، قفسه سینه، تناسلی، تروما و سرطان)
آمبولی ریه

عوامل خطری که احتمال آمبولی ریه را بالا می‌برد

اگرچه هر کسی ممکن است لخته‌های خونی ایجاد کند که منجر به آمبولی ریه می‌شود، عوامل خاصی می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. این عوامل خطر عبارت‌اند از:

  • سابقه لخته شدن خون در  شما یا یکی از خویشاوندان خونی، مانند والدین یا خواهر و برادر
  • بیماری قلب و عروق خونی، به ویژه نارسایی قلبی
  • برخی از سرطان‌ها – به ویژه سرطان‌های مغز، تخمدان، لوزالمعده، روده بزرگ، معده، سرطان ریه و کلیه و سرطان‌هایی که گسترش یافته‌اند.
  • شیمی درمانی
  •  در صورت داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان سینه و مصرف تاموکسیفن یا رالوکسیفن (Evista) خطر لخته شدن خون در شما بیشتر است.
  •  جراحی یکی از دلایل اصلی لخته شدن خون است. به همین دلیل، دارو برای جلوگیری از لخته شدن ممکن است قبل و بعد از جراحی بزرگ مانند تعویض مفصل تجویز شود.
  • برخی از اختلالات ارثی بر خون تأثیر می‌گذارد و احتمال لخته شدن آن را افزایش می‌دهد.
  •  بیماری کلیوی نیز می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
  • بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-19)
  • دوره‌های طولانی عدم فعالیت
  • استراحت و حضور طولانی در رختخواب
  • سفرهای طولانی
  • اضافه وزن داشتن
  • مکمل استروژن موجود در قرص‌های ضدبارداری و در درمان جایگزینی هورمونی

آمبولی ریه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

علائمی مانند درد ناگهانی در قفسه سینه یا تنگی نفس نیز ممکن است دلایل دیگری مانند حمله قلبی یا ذات الریه داشته باشد. در صورت بروز چنین علائمی، همیشه مهم است که با ۱۱۲ تماس بگیرید تا به‌سرعت علت آن مشخص شود. همچنین در صورت وجود شک، ابتدا پزشک با یک پرسش و معاینه دقیق شروع می‌کند. مهم است که هر چه سریع‌تر یک تشخیص قابل‌اعتماد انجام دهید. در کلینیک آزمایشات مختلفی یکی پس از دیگری انجام می‌شود که در مجموع منجر به تشخیص می‌شود، از جمله:

  • آزمایش خون (تست دی دیمر)
  • الکتروکاردیوگرام (ECG)
  • معاینه سونوگرافی عروق پا و قلب یا معاینه ریه‌ها با سی تی آنژیوگرافی ریه (CTPA)

درمان آمبولی ریه 

درمان آمبولی ریه عمدتاً به پایداری گردش خون و شدت علائم بستگی دارد. از لحظه‌ای که به یک اورژانس مشکوک می‌شود، قبل از اینکه نتایج آزمایش لازم برای تشخیص قطعی به دست آید، به بیمار دارو‌های ضد انعقاد داده می‌شود. اگر آزمایش‌ها وجود آمبولی ریه را تأیید کرد، بسته به شرایط، درمان حداقل ۳-۶ ماه ادامه می‌یابد و منتظر بهبودی کامل از بیماری است. به ندرت ممکن است برای برداشتن لخته از ریه به جراحی نیاز باشد.

درمان در گردش خون پایدار

اگر گردش خون ثابت باشد، بیمار معمولاً چند روز در بیمارستان می‌ماند و داروهای ضدانعقاد دریافت می‌کند. درمان ضدانعقاد نامیده می‌شود. داروها از لخته‌شدن خون جلوگیری می‌کنند و از بزرگ‌تر شدن لخته‌ها یا تشکیل لخته‌های خون جدید جلوگیری می‌کنند. به این ترتیب بدن می‌تواند به‌تدریج لخته موجود را بشکند.

درمان گردش خون ناپایدار

بیماران با گردش خون ناپایدار از همان ابتدا تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌گیرند. در اینجا از اقدامات مختلفی مانند تزریق، تهویه مکانیکی و داروهای اضافی برای حمایت از تنفس و گردش خون استفاده می‌شود. علاوه بر این، درمان با داروهای ضدانعقاد اغلب بلافاصله، حتی قبل از تکمیل تشخیص، شروع می‌شود.

در صورت امکان، لخته خون با ترومبولیز سیستمیک حل می‌شود. سیستمیک یعنی کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای این منظور مواد مؤثره خاصی از طریق دم‌کرده به بدن داده می‌شود. اگر خطر خونریزی زیاد باشد، این نوع ترومبولیز یک گزینه نیست.

سپس آمبولی را می‌توان با جراحی کم تهاجمی

درمان کرد. کاتتر یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است که از طریق رگ‌های خونی به داخل شریان ریوی مسدود شده رانده می‌شود. سپس، تلاش برای شکستن لخته انجام می‌شود. همچنین ممکن است داروها از طریق کاتتر برای حل‌کردن لخته‌های خون به صورت موضعی تجویز شوند.

درمان پس از بهبودی از آمبولی ریه

پس از برطرف‌شدن آمبولی ریه، پزشکان معمولاً چند ماه درمان با داروهای ضدانعقاد را توصیه می‌کنند. برای جلوگیری از بروز ترومبوز بیشتر، مصرف طولانی مدت این داروها ممکن است مفید باشد.

عوارض آمبولی ریه

عوارض آمبولی ریه

آمبولی ریه می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. حدود یک سوم افراد مبتلا به آمبولی ریه تشخیص داده نشده و درمان نشده زنده نمی‌مانند. با این حال، زمانی که این بیماری به سرعت تشخیص داده و درمان شود، این تعداد به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

آمبولی ریوی همچنین می‌تواند منجر به فشار خون ریوی شود، وضعیتی که در آن فشار خون در ریه ها و سمت راست قلب بیش از حد بالا است. هنگامی که در شریان‌های داخل ریه‌ها انسداد دارید، قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون را از طریق آن رگ‌ها عبور دهد. این باعث افزایش فشار خون و در نهایت ضعیف شدن قلب می‌شود.

در موارد نادر، لخته‌های کوچکی به نام آمبولی در ریه‌ها باقی می‌مانند و به مرور زمان در شریان‌های ریوی زخم ایجاد می‌شود. این جریان خون را محدود می‌کند و منجر به فشار خون مزمن ریوی می‌شود.

پیشگیری از آمبولی ریه

جلوگیری از ایجاد لخته در وریدهای عمقی پاها به جلوگیری از آمبولی ریه کمک می‌کند. به همین دلیل، اکثر بیمارستان‌ها در مورد اتخاذ اقداماتی برای جلوگیری از لخته شدن خون، از جمله:

رقیق‌کننده‌های خون (ضد انعقادها)

 این داروها اغلب به افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون هستند قبل و بعد از جراحی داده می‌شود. همچنین، آنها اغلب به افرادی که در بیمارستان بستری می‌شوند با شرایط پزشکی خاصی مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا عوارض سرطان داده می‌شوند.

جوراب‌های فشرده سازی

 جوراب‌های فشرده به طور پیوسته پاها را منقبض می‌کنند و به رگ‌ها و ماهیچه‌های ساق کمک می‌کنند تا خون را به‌طور مؤثرتر حرکت دهند. آنها روشی ایمن، ساده و ارزان را برای جلوگیری از تجمع خون در پاها در حین و بعد از جراحی ارائه می‌دهند.

ارتفاع پا

بالا بردن پاها در صورت امکان و در طول شب می‌تواند بسیار موثر باشد. می‌توانید کف تخت خود را با بلوک یا کتاب ۴ تا ۶ اینچ (۱۰ تا ۱۵ سانتی متر) بالا بیاورید.

فعالیت بدنی

حرکت در اسرع وقت پس از جراحی می‌تواند به جلوگیری از آمبولی ریه و تسریع بهبودی کلی کمک کند. این یکی از دلایل اصلی است که ممکن است پرستار را وادار کند که حتی در روز عمل جراحی، برخیزید و علیرغم درد در محل برش جراحی، راه بروید.

فشرده‌سازی پنوماتیک

در این درمان از کاف‌های تا بالای ران یا ساق پا استفاده می‌شود که به طور خودکار با هوا باد می‌شوند و هر چند دقیقه یکبار باد می‌کنند. این رگ‌های پاهای شما را ماساژ داده و فشرده می‌کند و جریان خون را بهبود می‌بخشد.

پیشگیری در سفر

خطر لخته شدن خون در سفر کم است اما با افزایش سفرهای طولانی مدت افزایش می‌یابد. اگر عوامل خطر لخته خون دارید و نگران سفر هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است موارد زیر را برای کمک به جلوگیری از لخته شدن خون در طول سفر پیشنهاد دهد:

  • به مقدار زیاد مایعات بنوشید. آب بهترین مایع برای جلوگیری از کم‌آبی بدن است که می‌تواند به ایجاد لخته‌های خون کمک کند. از مصرف الکل خودداری کنید که به از دست دادن مایعات کمک می‌کند.
  •  هر ساعت یا بیشتر در کابین هواپیما حرکت کنید.
  • اگر در حال رانندگی هستید، هر چند وقت یکبار توقف کنید و چند بار در اطراف ماشین قدم بزنید. چند خم عمیق زانو انجام دهید.
  • در صندلی خود حرکت کنید. با مچ پا خم شوید و حرکات دایره‌ای انجام دهید و هر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه انگشتان پا را بالا و پایین بیاورید.
  • جوراب ساق بلند بپوشید. پزشک ممکن است این موارد را برای کمک به تقویت گردش خون و حرکت مایع در پاها توصیه کند.
  • جوراب‌های فشرده در طیف وسیعی از رنگ‌ها و بافت‌های شیک موجود هستند. حتی وسایلی وجود دارد که به آنها جوراب ساق بلند می‌گویند که به فرد در پوشیدن جوراب کمک می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

آمبولی ریه می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. اگر دچار تنگی نفس غیر قابل توضیح، درد قفسه سینه یا غش شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

call