در میان افرادی که به کووید مبتلا شده‌اند،  برخی از بیماران هستند که علائم برای آنها بیشتر از ۳ ماه طول می‌کشد. در ابتدا این علائم به عنوان کووید طولانی مدت نامیده می‌شد، در حالی که اکنون بیشتر به عنوان شرایط پس از کووید  یاد می‌شوند، از طرفی نه‌تنها علائم احتمالی، بلکه شدت آنها در افراد مختلف نیز متفاوت است.

تخمین زده می‌شود که حدود ۱۳ درصد از افرادی که کووید-۱۹ داشته‌اند، مشکلات میان‌مدت تا طولانی مدت دارند. کووید طولانی مدت با تداوم علائم عمومی و خاص از ۴ تا بیش از ۱۲ هفته بدون اینکه با شرایط دیگری توضیح داده شود، تعریف می‌شود. علائم عمومی شامل خستگی، سردرد، درد عضلانی و مفاصل، بدتر شدن وضعیت سلامت و بی‌اشتهایی است. علائم خاص مربوط به سیستم تنفسی اساساً با مشکل در تنفس و سرفه نشان داده می‌شود.  در ادامه به بررسی کووید طولانی مدت و راهکاری مناسب مقابله با آن می‌پردازیم، پس تا انتهای مطلب در کنار ما باشید.

منظور از کووید طولانی مدت چیست؟

کووید طولانی مدت به عنوان وضعیتی تعریف می‌شود که در آن علائم پایدار در بدن سه ماه پس از ابتلا به بیماری کووید وجود داشته باشد. این عواقب گاهی آنقدر شدید است که از بازگشت فردی به  زندگی عادی، جلوگیری می‌کند. به نظر نمی‌رسد طول مدت تداوم علائم با شدت علائم در طول بیماری مرتبط باشد. در واقع حتی افرادی که شکل خفیف کووید-۱۹ داشته‌اند نیز می توانند دچار مشکلات طولانی مدت شوند. احتمالاً این  مسئله به دلیل ایجاد یک مکانیسم ایمنی است که توسط آن سیستم دفاعی طبیعی بدن خود به خود بی‌نظم می‌شود. اختلالات مشخصه کووید طولانی مدت می‌تواند توسط مکانیسم‌های مختلفی ایجاد شود:

• آسیب مستقیم به اندام‌های بدن ناشی از ویروس یا بیماری
• اثرات و اختلالات سیستم عصبی
• پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی که در تلاش برای از بین بردن ویروس، نوعی خودایمنی ایجاد می‌کند که به علت آن به طور تصادفی به اندام‌ها و بافت‌های بدن خود حمله می‌کند و به آنها آسیب می‌رساند.

معمول‌ترین علائم  کووید طولانی‌مدت در ریه‌ها چیست؟

شایع‌ترین علامت کووید طولانی مدت قطعاً خستگی و به دنبال آن از دست دادن چشایی و بویایی، اختلالات خواب، علائم عصبی مانند اضطراب یا استرس، تپش قلب و ضربان قلب نامنظم است. یکی دیگر از علائم بسیار شایع گزارش شده اختلال مه‌آلودگی ذهنی است.  اختلال مه‌آلودگی ذهنی  وضعیتی است که با مشکلات حافظه و تمرکز علاوه بر احساس مداوم خستگی مشخص می‌شود.

 تا آنجا که این ویروس به سیستم تنفسی مربوط می‌شود، علائم آن مانند همه انواع ویروس‌های تنفسی است و به ریه و دستگاه تنفسی نیز آسیب وارد می کند. التیام آسیب‌های ریوی به زمان نیاز دارد، اما خوشبختانه در بیشتر موارد این التیام، اتفاق می‌افتد. همچنین در اغلب موارد  دیگر علائمی از ذات‌الریه یا فیبروز در سی تی اسکن وجود ندارد، اما مشکلات در تمرینات بدنی و فعالیت ورزشی ادامه دارد یا در هر صورت بیمار نمی‌تواند عملکرد مشابه قبل در زندگی روزمره داشته باشد. ورزش های باز توانی ریه تا حد زیادی به بهبود این عملکرد ها کمک می کندو

بیشتر بخوانید: بازتوانی ریه

ذات‌الریه (پنومونی) ناشی از کووید طولانی مدت

کووید-۱۹ می‌تواند باعث ایجاد اسکار و سایر  مشکلات دائمی در ریه‌ها شود، اما حتی عفونت‌های خفیف نیز می‌توانند باعث تنگی نفس مداوم شوند .

بهبودی ریه پس از COVID-19 ممکن است، اما زمان می‌برد. کارشناسان می‌گویند ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا عملکرد ریه یک فرد به سطح قبل از COVID-19 بازگردد.

در خفیف‌ترین اشکال، بهبودی پس از ذات‌الریه کووید در حدود ۷ تا ۱۰ روز بدون عواقب ریوی اتفاق می افتد. از سوی دیگر، در جدی‌ترین موارد، بهبودی ریه کندتر است، حتی می‌تواند ۳-۶ هفته طول بکشد و اثرات طولانی‌مدت ممکن است باقی بماند.

کووید طولانی مدت شدید

بیماران مبتلا به بیماری کووید شدید اغلب از اثرات طولانی مدت آن شکایت دارند. داده‌های پزشکی نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد از مبتلایان به بیماری شدید کووید به دلایلی مانند بهبود عملکرد محدود ریه یا رسیدن به عملکرد بهتر سایر اندام‌ها مجبور بودند برای مدت طولانی از خدمات پزشکی استفاده کنند. بسیاری از بیماران ماه‌ها پس از شروع علائم، تغییراتی را در ریه‌ها تجربه می‌کنند. در مطالعه‌ای بر روی ۱۷۰۰ بیمار بستری در بیمارستان ووهان در طول بیماری کووید-۱۹، مشخص شد که ۷۶ درصد بیماران حداقل یک علامت را شش ماه پس از ابتلا نشان دادند. بر این اساس، ۶۳ درصد از بیماران از خستگی و شلی عضلانی، ۲۶ درصد اختلالات خواب و ۲۳ درصد افسردگی و اختلالات اضطرابی شکایت داشتند. نتایج مشابهی نیز از مطالعهٔ مقدماتی که در آلمان انجام شد به دست آمد.

اثرات طولانی مدت کووید خفیف

با این حال، کووید طولانی مدت نیز می‌تواند برای بیماران مبتلا به بیماری خفیف مشکلاتی ایجاد کند و می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند. برخی از بیماران از اختلالات حافظه شکایت دارند. به همین ترتیب، از دست دادن حس چشایی و بویایی که یکی از علائم معمول عفونت کرونا است، می‌تواند برای مدت طولانی پس از غلبه بر بیماری ادامه یابد. خستگی یکی از شایع‌ترین علائم کووید طولانی است. بیماران مبتلا به این بیماری همچنین از خستگی مزمن پس از بهبودی از بیماری حاد COVID-19 شکایت دارند.

چه کسی شانس بهبودی کامل دارد و چه کسی نه؟

بهبود عملکردی معمولاً در ۶-۱۲ ماهگی و عادی‌شدن سی تی اسکن رخ می‌دهد، اما اغلب ریشه‌کنی ویروس با بهبودی بالینی همزمان نمی‌شود. ما نمی‌دانیم کدام بیماران دیریازود بهبود می‌یابند، لزوماً همیشه با شدت کووید که داشتیم مرتبط نیست. تعداد کمی از بیماران فیبروز ریوی ادامه دار دارند.

چگونه تشخیص دهم که مبتلا به کووید طولانی مدت هستم؟

احساس سفتی قفسه سینه، تنگی نفس هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا پیاده‌روی طولانی مدت، که از بین نمی‌روند، شایع‌ترین علائم هستند. در این مورد، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید تا تصمیم بگیرد که آیا آزمایشات غربالگری (مانند اسپیرومتری) و سی تی اسکن قفسه سینه را انجام دهید تا ببینید آیا آسیب مداوم به ریه وجود دارد یا خیر. با این حال،  ممکن است بخشی از بیماران با وجود علائم، سی تی اسکن طبیعی داشته باشند.

درمان کووید طولانی مدت

یکی از موانع کلیدی برای توسعه درمان‌های طولانی مدت کووید، عدم اطمینان در مورد علت اصلی این مسئله است. در دو سال گذشته چندین فرضیه مطرح شده است و محققان‌امیدوارند که درک درستی از آن‌ها در توسعه درمان کمک کند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد تحریک سیستم ایمنی باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. همچنین علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماری آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به اشتباه به پروتئین‌ها در بدن حمله می‌کنند و مدت‌ها پس از بیماری اولیه باعث آسیب می‌شوند. محققان دریافته‌اند که کووید ۱۹ می‌تواند باعث ایجاد لخته‌های میکروسکوپی خون شود که جریان اکسیژن به بافت‌ها را مسدود می‌کند.

تا زمانی که نتایج مطالعاتی قطعی در دسترس نباشد، پزشکان و افراد مبتلا به کووید طولانی مدت به آزمایش ترکیبی از دارو‌ها و درمان‌های توانبخشی ادامه خواهند داد. بسیاری از درمان‌هایی که بیماران طولانی کووید دریافت کرده اند شامل تکنیک‌های مدیریت علائم است.

برخی پزشکان نیز در حال استفاده از تجربه قبلی خود در درمان شرایط مشابه کووید طولانی مدت هستند. به علت تفاوت علائم در هر فرد، درمان‌ها به دقت برای هر فرد طراحی می‌شوند و شامل بازتوانی عضلات ضعیف شده بدون بدتر شدن عملکرد آن‌ها می‌شود.

چه زمانی به متخصص مراجعه کنیم؟

تداوم علائمی مانند سرفه و اختلالات تنفسی، همراه یا غیرمرتبط با سایر علائم کووید طولانی (مثلاً خستگی، درد عضلانی، سردرد، خستگی) نیاز به ارزیابی متخصص برای رد هرگونه آسیب ریوی دارد. معاینات بیشتر مانند تست‌های عملکرد تنفسی و در صورت تأیید وجود آسیب اندام، تجویز درمان‌های خاص ضروری خواهد بود.

نکته آخر

با توجه به این واقعیت که ویروس و بیماری یک‌ گونه نوظهور هستند، هنوز اثرات درازمدت و پیامدهای درازمدت بیماری کووید-۱۹ تعریف نشده است.

بنابراین، پیامدهای درازمدت بیماری کووید-۱۹ به عنوان یک پدیده یکسان در نظر گرفته نمی‌شود. بلکه به عنوان جداول بیماری‌های مختلف تعریف می‌شود که می‌تواند گاهی در زمان‌های مختلف و گاهی به طور همزمان و با شدت‌های مختلف رخ دهد. بهترین راهکار مراجعه به متخصص جهت بررسی علائم و وضعیت کووید طولانی مدت است تا با برنامه‌ریزی اختصاصی برای هر بیمار، روند بهبودی را کنترل کند.