سارکوئیدوز و فیبروز ریه دو نوع از بیماری‌های جدی ریه هستند که  نیاز به ارزیابی دارند. فیبروز ریوی یک بیماری تنفسی است که شایع‌ترین شکل پنومونی بینابینی محسوب می‌شود. این تعریف به این دلیل است که بافت الاستیک ریه توسط بافت همبند تغییریافته (که سفت و فیبری است) مورد تهاجم قرار می‌گیرد و به تدریج جایگزین بافت طبیعی ریه می‌شود. 

سارکوئیدوز یک بیماری التهابی است که می‌تواند بسیاری از اندام‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، اما در درجه اول بر ریه‌ها و غدد لنفاوی تأثیر می‌گذارد. این راهنما به بررسی سارکوئیدوز می‌پردازد. این بخش را به دقت مطالعه فرمایید تا با جزئیات، علل، علائم و نحوه درمان سارکوئیدوز و فیبروز مطلع شوید.

فیبروز ریه چیست؟

فیبروز ریوی باعث می‌شود این اندام‌ها نتوانند اکسیژن را با دی اکسید کربن مبادله کنند و باعث ناراحتی تنفسی می‌شود. از عوارض احتمالی این بیماری می‌توان به نارسایی تنفسی، فشار خون ثانویه ریوی، نارسایی قلب در بخش راست و افزایش خطر سرطان ریه اشاره کرد. فیبروز ریوی برگشت‌پذیر نیست و درمان‌ها می‌توانند پیشرفت بیماری را کاهش داده و علائم آن را کاهش دهند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.

علل فیبروز ریه چیست؟

فیبروز ریوی می‌تواند به صورت  ثانویه  و در اثر قرار گرفتن در معرض سموم موجود در هوا مانند گرد و غبار سیلیکون، الیاف آزبست یا پرتودرمانی، شیمی درمانی، دارو‌هایی مانند ضد آریتمی‌ها و برخی آنتی بیوتیک‌ها باشد. از طرف دیگر، فیبروز ریوی می‌تواند با بیماری‌های روماتولوژیک مانند بیماری بافت همبند، به ویژه اسکلروز سیستمیک، درماتومیوزیت، پلی‌میوزیت، آرتریت روماتوئید، سارکوئیدوز همراه باشد. هنگامی که تشخیص علت محرک ممکن نباشد، به آن فیبروز ریوی‌ایدیوپاتیک می‌گویند.

علائم فیبروز ریه چیست؟

علائم اصلی فیبروز ریوی دشواری در تنفس، خستگی، سرفه خشک و تمام علائم مربوط به هر بیماری زمینه‌ای است. میزان و سرعت بدتر شدن علائم در هر مورد بسیار متفاوت است.

چگونه از فیبروز ریه پیشگیری می‌شود؟

اجتناب از استنشاق مواد خطرناک، به عنوان مثال در محل کار، به کاهش خطر فیبروز ریوی کمک می‌کند. به همان دلیلی که نباید سیگار بکشید.

تشخیص

ویزیت بالینی و آزمایشاتی مانند:

• اسپیرومتری و انتشار آلوئولی-مویرگی مونوکسید کربن
• سی تی اسکن ریه با وضوح بالا
• تجزیه و تحلیل گاز خون
• اکوکاردیوگرافی

درمان فیبروز ریه

هیچ دارویی در حال حاضر نمی‌تواند فیبروز ریوی را کاهش دهد یا به طور کامل پیشرفت بیماری را متوقف کند. با این حال، برخی از درمان‌ها می‌توانند حداقل به طور موقت علائم را بهبود بخشند و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند. 

از جمله دارو‌هایی که برای درمان فیبروز ریوی استفاده می‌شود، کورتیکواستروئید‌ها و N-استیل سیستئین هستند. گاهی اوقات دارو‌هایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند مانند سیکلوفسفامید، آزاتیوپرین، مایکوفنولات موفتیل نیز تجویز می‌شوند. اکسیژن درمانی می‌تواند تنفس را در موارد هیپوکسمی بهبود بخشد. می‌توان آن را به صورت شبانه روزی یا فقط در زمان استراحت یا فعالیت بدنی تجویز کرد. توانبخشی قلبی ریوی به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.

اکسیژن درمانی:

دیر یا زود، تقریباً همه بیماران فیبروز ریوی با کمک یک هالتر کوچک در بینی، ابتدا در حین ورزش، بعداً در هنگام استراحت، تحت درمان با اکسیژن قرار می‌گیرند. شما می‌توانید اکسیژن را در یک کوله پشتی بر روی پشت خود حمل کنید و بنابراین برای مقابله با چنین تلاش‌هایی در زندگی روزمره که در غیر این صورت دشوار یا غیرممکن است، کمک بگیرید.

پیوند ریه:

پیوند ریه ممکن است برای بیمارانی لحاظ شود که فیبروز ریوی به‌سرعت در حال پیشرفت باشد. در غیر این صورت بیمار باید در سلامت کامل باشد. در میان تمام گیرندگان پیوند ریه، گروه مبتلا به فیبروز ریوی‌ایدیوپاتیک گروهی است که سریع‌ترین رشد را دارد، احتمالاً به این دلیل که پزشکان تا حد زیادی آن‌ها را به‌موقع برای بررسی پیوند ارجاع می‌دهند. بقا پس از پیوند ریه نسبتاً خوب است. حدود ۷۰ درصد از تمام گیرندگان پیوند ریه پنج سال پس از جراحی و حدود ۶۰ درصد پس از ده سال هنوز زنده هستند.

سارکوئیدوز چیست؟

سارکوئیدوز یک بیماری است که با تشکیل ندول‌های غیرطبیعی به نام گرانولوم که از بافت التهابی تشکیل می‌شود، مشخص می‌شود.

راه‌ها و شدت بروز آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد و بسته به اندام‌های آسیب دیده و شدت التهاب متفاوت است. سارکوئیدوز به ندرت در کودکان و افراد مسن دیده می‌شود و این وضعیت عمدتاً بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علل سارکوئیدوز چیست؟

علت سارکوئیدوز هنوز ناشناخته است. ارتباط این بیماری با ناهنجاری سیستم ایمنی که منجر به تشکیل گرانولوم در اندام‌های مختلف بدن می‌شود شناخته شده است. محرک‌هایی که این واکنش التهابی را تحریک می‌کنند، همچنان در حال بررسی هستند.

از آنجایی که برخی از جمعیت‌ها بیشتر از سایرین تحت تأثیر قرار می‌گیرند (مثلاً آفریقایی-آمریکایی‌ها)، احتمال دخالت ژنتیک در منشأ بیماری فرض می‌شود (که البته هنوز اثبات نشده است).

علائم سارکوئیدوز چیست؟

علائم سارکوئیدوز بسته به اندامی که تحت تأثیر بیماری قرار گرفته است متفاوت است. در مورد ریه که یکی از اعضایی است که بیشتر تحت تأثیر این آسیب‌شناسی قرار می‌گیرد،  علائم زیر را خواهیم داشت:

• سرفه خشک
• کاهش تحمل ورزش
• تنگی نفس

درگیری غدد لنفاوی که در این اختلال شایع است، با بزرگ شدن و قابل لمس شدن غدد لنفاوی در گردن، زیر چانه، بالای ترقوه، در زیر بغل و در ناحیه کشاله ران آشکار می‌شود.

تظاهرات پوستی با نواحی و مفاصل قرمز ویا برجسته شده که می‌توانند متورم شوند و باعث درد شوند نیز شایع هستند. علائم غیراختصاصی مانند تب با درجه پایین مداوم و کاهش وزن نیز ممکن است وجود داشته باشد.

چگونه از سارکوئیدوز پیشگیری کنیم؟

از آنجایی که علل این آسیب‌شناسی مشخص نیست، متأسفانه در حال حاضر نمی‌توان راهکار‌هایی برای پیشگیری از بروز آن تهیه کرد.

درمان سارکوئیدوز

سارکوئیدوز، در بیشتر موارد، نیازی به درمان ندارد زیرا ظرف چند ماه یا چند سال بهبود می‌یابد. تغییرات ساده در شیوه زندگی و به توصیه پزشک، استفاده از مسکن‌ها (مثلاً پاراستامول یا ایبوپروفن) ممکن است برای تسکین درد کافی باشد. پزشکان به طور دوره‌ای وضعیت بیماری را از طریق اشعه ایکس، آزمایش‌های تنفسی و آزمایش خون بررسی می‌کنند تا در صورت عدم درمان دارویی، بهبود یا بدتر شدن آن را بررسی کنند. اگر بدتر شود، ممکن است دارو تجویز کنند.

دارو‌ها:

متداول‌ترین دسته دارو‌ها، کورتیکواستروئید‌ها ( کورتیزون ) هستند که معمولاً برای یک دوره چند ماهه استفاده می‌شوند. استفاده از کورتیکواستروئید‌ها باعث تسکین ناراحتی‌ها (علائم) شده و با کاهش التهاب و جلوگیری از ایجاد اسکار از هرگونه آسیب به اندام‌های آسیب دیده جلوگیری می‌کند.

کورتیکواستروئید‌ها، زمانی که در دوز‌های بالا یا در مدت زمان طولانی مصرف شوند، می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کنند، مانند:

• افزایش وزن
• نوسانات خلقی
• ضعیف شدن استخوان‌ها ( پوکی استخوان )

در طول درمان، پزشک بررسی‌هایی را برای ارزیابی اثربخشی دارو انجام می‌دهد. اگر برای مدت طولانی از کورتیکواستروئید‌ها استفاده می‌کنید، ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان، کلسیم ویا ویتأمین D تجویز شود.

اگر استروئید‌ها برای کنترل علائم کافی نباشد یا عوارض جانبی بیش از حد باشد، روماتولوژیست ممکن است دارویی را تجویز کند که فعالیت سیستم دفاعی بدن (داروی سرکوبگر ایمنی) را کاهش می‌دهد تا علائم را کاهش دهد.