شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی در کودکان از علائم تا درمان
بیماری‌های دستگاه تنفسی فوقانی در کودکان بیماری‌هایی هستند که عموماً در ماه‌های زمستان شایع‌تر هستند. به دلایلی مانند افزایش آلودگی هوا، خنک‌شدن هوا و گذراندن زمان بیشتر در مناطق بسته؛ بروز بیماری‌های دستگاه تنفسی بالا می‌رود. در این بخش قصد داریم تا در خصوص بیماری‌های تنفسی کودکان، انواع، علائم و روش درمانی توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی در کودکان
می‌توان بیماری‌های دستگاه تنفس فوقانی را که با کاهش سیستم ایمنی رخ می‌دهد و اغلب در کودکان مشاهده می‌شود به شرح زیر فهرست کرد:
- رینیت (سرماخوردگی)
- آنفولانزا
- التهاب گوش میانی
- سینوزیت
- فارنژیت حاد یا لوزه
- لارنژیت
- برونشیولیت
- برونشیت
- ذات‌الریه
رینیت (سرماخوردگی)
رینیت که به عنوان سرماخوردگی نیز شناخته می‌شود، بیماری است که دستگاه تنفسی فوقانی به ویژه بینی را درگیر می‌کند. تجربه این بیماری برای کودکان در سن مدرسه به طور متوسط ۳-۵ بار در سال طبیعی است. ویروس‌ها باعث این بیماری می‌شوند.
آنفولانزا
این به دلیل ویروس‌هایی به نام “ویروس‌های آنفولانزا” رخ می‌دهد. میکروب آنفولانزا از طریق قطرات منتقل می‌شود و از طریق سرفه و عطسه پخش می‌شود. علائم بسته به نوع ویروس متفاوت است. در برخی موارد، وضعیت ممکن است کمی شدیدتر باشد و کودک احساس بیماری کند.
التهاب گوش میانی (اوتیت)
همراه با بیماری‌های دستگاه تنفسی فوقانی، احتقان بینی نیز گوش را درگیر می‌کند و عفونت اغلب در گوش میانی رخ می‌دهد. عفونت باعث درد و تب می‌شود.
بعد از سرماخوردگی و آنفولانزا شایع‌ترین گروه بیماری در دوران کودکی است. دو سوم از کودکان زیر سه سال حداقل یک بار عفونت گوش میانی را تجربه می‌کنند. این فراوانی پس از ۱۰ سالگی کاهش می‌یابد.
عفونت گوش میانی یکی از مهم‌ترین دلایل غیبت از مدرسه است. توجه به این اختلال به دلیل خطر ایجاد کم شنوایی ضروری است.
عفونت گوش میانی که اغلب به دلیل عفونت‌های سرماخوردگی و آنفولانزا رخ می‌دهد، می تواند ناشی از آدنوئید بزرگ و شیپور استاش که لوله تهویه گوش میانی است نیز کوتاه، صاف و پهن باشد.
سینوزیت
التهاب فضا‌های پر از هوا در استخوان پیشانی، استخوان فک بالا و استخوان‌های اطراف بینی را سینوزیت می‌گویند. مشخص شده است که ۶ تا ۱۳ درصد کودکان تا سه‌سالگی به سینوزیت مبتلا هستند. هنگامی که کودکان دچار عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌شوند و مقاومت آن‌ها کاهش می‌یابد، این عفونت‌ها مجاری منتهی به فضا‌هایی را می‌بندند که تهویه دهان را فراهم می‌کنند. احتقان بینی، آبریزش بینی، تورم لوزه‌ها در گلو و فارنژیت از تهویه سینوس‌ها جلوگیری می‌کند؛ بنابراین، عفونت در مناطق بسته ایجاد می‌شود.
فارنژیت حاد (لوزه)
فارنژیت حاد که التهاب گلو یا التهاب حلق است، با سرفه، آبریزش بینی، تب و خستگی شروع می‌شود. در چنین وضعیتی شکایت‌ها به‌تدریج افزایش می‌یابد و حال عمومی کودک رو به وخامت می‌رود. اگر به‌موقع و به‌درستی درمان نشود، می‌تواند منجر به اوتیت میانی مرتبط با لوزه‌ها شود و عفونت ناشی از استرپتوکوک‌ها (نوعی میکروب مسری که بیشتر در لوزه‌ها یافت می‌شود) می‌تواند منجر به روماتیسم شود.
لارنژیت ( خروسک)
لارنژیت التهاب جعبه صدای شما (حنجره) یا تارهای صوتی به دلیل استفاده بیش از حد، تحریک یا عفونت است. تارهای صوتی داخل جعبه صدای شما به آرامی حرکت می‌کنند و از طریق ارتعاشات صدا ایجاد می‌کنند.
برونشیولیت
این بیماری که در آن عفونت مجاری هوایی فوقانی را درگیر می‌کند، بیشتر در کودکان ۸ ماهه تا ۲ ساله دیده می‌شود. برونشیولیت، نوعی عفونت مجاری تنفسی، نوعی عفونت است که در ناحیه‌ای رخ می‌دهد که برونش‌ها از نای به ریه‌ها توسط یک کانال کوچک‌تر از هم جدا شده و به داخل برونشیول‌ها می‌رسند. به عبارت دیگر، بیماری برونشیولیت زمانی ایجاد می‌شود که کانال‌های کوچک هوای ریه‌ها ملتهب و در نتیجه مسدود شوند.
برونشیت
این بیماری رایج معمولاً زمانی رخ می‌دهد که ویروس‌هایی که باعث عفونت دستگاه تنفسی فوقانی می‌شوند در برونش اصلی مستقر شوند؛ بنابراین، یک عفونت ساده دستگاه تنفسی فوقانی، اگرچه بسیار نادر است، می‌تواند در عرض چند روز به برونشیت تبدیل شود.
ذات‌الریه
ذات‌الریه که می‌تواند به عنوان پر شدن کیسه‌های هوایی در ریه‌ها با مایع التهابی تعریف شود، در کودکان مبتلا به بیماری قلبی یا بیماری قبلی ریه و در زایمان‌های نارس شایع‌تر است.
در ذات‌الریه که یک بیماری منتقل شده توسط ویروس‌ها یا باکتری‌ها است، کودک دچار ناراحتی شدید تنفسی و ظاهری بیمار می‌شود. اگر بیماری ناشی از باکتری باشد، باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد.
مواردی که باید در مورد بیماری‌های تنفسی در کودکان در نظر گرفت.
جدا از اینکه کودک دچار چه بیماری تنفسی شده باشد، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
- کودک باید مایعات فراوانی مانند آب‌میوه‌های تازه و دم‌نوش‌های گیاهی مصرف کند و با حمام آب گرم تسکین یابد. در این دوران توصیه می‌شود کودکی را که اشتها ندارد مجبور به غذاخوردن نکنید.
- تهویه محیط و بردن کودک به خارج از منزل در صورت امکان نیز روند بهبودی را تسریع می‌کند.
- کودکان بیمار را نباید به مدرسه فرستاد. مدیریت مدرسه و خانواده‌ها نسبت به این موضوع حساسیت لازم را از خود نشان دهند.
- در خانه سیگار نکشید. حتی اگر والدین در بیرون از خانه سیگار بکشند، بوی آن‌ها ممکن است کودک را آزار دهد.
- عفونت‌های ویروسی در عرض ۳-۵ روز شروع به بهبود می‌کنند.
- در صورت عدم بهبود، لازم است با پزشک مشورت شود.
علائم بیماری‌های تنفسی در کودکان
هر یک از بیماری‌های تنفسی در کودکان علاوه بر علائم مشابهی که دارند، علائم مختص خود را دارند که در ادامه هر یک را برای شما به طور جداگانه بررسی کرده‌ایم.
رینیت (سرماخوردگی)
علائم رینیت ۱۲ تا ۳۶ ساعت پس از ورود ویروس به بدن ظاهر می‌شود. علاوه بر این علائم که می‌تواند به صورت آبریزش بینی و احتقان ذکر شود، عطسه، سوزش گلو، سرفه خشک، سردرد و گلو درد، ضعف و تب خفیف، سوزش، ریزش اشک و قرمزی چشم نیز ممکن است مشاهده شود.
آنفولانزا
بیماری ناشی از ویروس‌ها کمی شدیدتر از سرماخوردگی است. لرز، تب بالا، سردرد و درد عضلانی ممکن است رخ دهد. سردرد با حرکات چشم افزایش می‌یابد. تب بالای ۳۸. ۵ درجه معمولاً سه روز طول می‌کشد و می‌تواند تا هشت روز ادامه یابد. به دلیل آنفولانزا، کودکان از درد قفسه سینه، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم نیز شکایت دارند.
التهاب گوش میانی (اوتیت)
ادم ناشی از عفونت‌های میکروبی باعث تجمع مایع و درد در گوش می‌شود. درد و ترشح در گوش و کاهش شنوایی همراه با تب ممکن است مشاهده شود.
سینوزیت
علامت اصلی درد ناشی از فشار روی چشم، اطراف بینی و زیر چشم است. سردرد موضعی نیز ممکن است با تغییر در لحن صدا، تب، سرفه و چکه پس از بینی همراه باشد.
فارنژیت
سرفه خشک، گلودرد، احساس سوزش در گلو و تب خفیف مشاهده می‌شود. اگر شکایاتی مانند تب، احساس سوزش در گلو و مشکل در بلع بعد از سه روز ادامه یابد، باید با پزشک مشورت شود تا بررسی شود که آیا عفونت باکتریایی وجود دارد یا خیر.
فارنژیت حاد (لوزه)
همه یا برخی از علائم زیر ممکن است در ورم لوزه وجود داشته باشد:
- تب (ممکن است به ۳۹-۴۰ درجه برسد)، لرز، لرز
- لوزه‌ها متورم و قرمز هستند
- گوش درد
- گلو درد
- مشکل، درد یا ناراحتی در بلع
- ضعف، ضعف، درد گسترده در بدن، درد مفاصل
- تورم، حساسیت، درد در غدد لنفاوی در گردن
- سردرد
- بی‌اشتهایی
- بوی بد دهان
- صدا تغییر می‌کند
- کودکان نیز:
- حالت تهوع
- استفراغ
- همچنین ممکن است با درد شکم همراه باشد.
لارنژیت
شروع ناگهانی صدای خشن، گرفتگی صدا و خشن شدن صدا از جمله بارزترین علائم هستند.
برونشیولیت
تنفس مکرر می‌شود و خس خس سینه، سرفه افزایش می‌یابد و بینی مسدود می‌شود. بسته به مقاومت کودک در برابر ویروس ممکن است تب دیده نشود.
برونشیت
در کودکان بزرگ‌تر با خلط متراکم، خس خس سینه، تنفس مکرر و حملات سرفه خود را نشان می‌دهد. تب معمولاً از ۳۸ درجه تجاوز نمی‌کند. تشخیص با توجه به تصویر بالینی کودک و تصاویر اشعه ایکس انجام می‌شود.
ذات‌الریه
به خصوص با سردتر شدن هوا، بروز ذات‌الریه افزایش می‌یابد. به بیان ساده، علائم این بیماری مانند سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی است. سرفه، تب، لرز، سردرد، ضعف، درد شکم و نفخ شکم مشاهده می‌شود. اما سرفه شدیدتر است و بلغم ایجاد می‌کند و تب بیشتر و مداوم است.
روش‌های درمانی بیماری‌های تنفسی در کودکان
در اغلب موارد روش درمانی مشابه است؛ اما بر اساس نوع بیماری تفاوت‌هایی نیز وجود دارد به همین علت درمان هر یک از بیماری‌های تنفسی که اغلب در کودکان دیده می‌شود را برای شما به طور جداگانه بررسی کرده‌ایم.
رینیت (سرماخوردگی)
برای علائم دارو‌های متفاوتی تجویز می‌شود. در صورت وجود درد و تب از شربت‌هایی که پزشک مناسب تشخیص دهد استفاده می‌شود. در صورت همراه با تب، می‌توان دارو‌های تب بر که به کودکان خردسال آسیبی نمی‌رساند تجویز کرد. قطره‌ها یا اسپری‌های سالین را می‌توان برای ترشحات و احتقان بینی ترجیح داد. در این نوع بیماری‌ها که آنتی‌بیوتیک‌ها بی‌فایده هستند، کودک نیاز به نوشیدن مایعات فراوان و استراحت دارد.
آنفولانزا
در درمان آنفولانزا از آنتی‌بیوتیک استفاده نمی‌شود. برخی از روش‌های درمانی آرامش بخش استفاده می‌شود. توصیه می‌شود که واکسن آنفولانزا هر سال بین اکتبر و نوامبر، قبل از شروع فصل آنفولانزا تزریق شود. اگر قرار است برای اولین‌بار واکسن تزریق شود، در دو نوبت به فاصله یک ماه و اگر در سال‌های قبل انجام شده باشد، یک‌بارمصرف می‌شود.
واکسن آنفولانزا به صورت نصف دوز برای کودکان بین شش ماه تا سه سال و به صورت دوز کامل برای کودکان بزرگ‌تر تجویز می‌شود.
التهاب گوش میانی (اوتیت)
آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان التهاب گوش مؤثر هستند. عوارض آن بسیار مهم است زیرا می‌تواند باعث ناشنوایی دائمی یا عفونت اندام‌های مجاور شود. به‌عنوان‌مثال، عارضه ماستوئیدیت که التهاب کیسه‌های هوایی در استخوان‌های تمپورال صورت است، در موارد اوتیت بسیار شایع است که قابل‌تشخیص یا درمان نیست.
سینوزیت
اگر علائم بیش از سه روز طول بکشد و شدید باشد، از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. در نتیجه عدم درمان سینوزیت و مصرف‌نکردن دوز کافی دارو، خطر ابتلا به مننژیت وجود دارد، زیرا در مجاورت اندام‌های مغز یا جمجمه قرار دارد، همان‌طور که در مورد اوتیت میانی وجود دارد. نیاز به درمان دارد تا باعث التهاب اندام‌های مجاور نشود.
فارنژیت و فارنژیت حاد (لوزه)
درمان باید زیر نظر پزشک و با آنتی‌بیوتیک مناسب انجام شود.
لارنژیت
از بخار درمانی سرد استفاده می‌شود. مشورت با پزشک ضروری است؛ زیرا التهاب تارهای صوتی باعث ایجاد مشکل در تنفس می‌شود. در مراحل متوسط و پیشرفته می‌توان از درمان دارویی کورتیزون استفاده کرد. به‌ندرت ممکن است نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی باشد.
برونشیولیت
این عفونت که توسط ویروس RSV به خصوص در ماه‌های زمستان ایجاد می‌شود، طی ۵-۴ روز بهبود می‌یابد. با این حال، کودکان خردسال به دلیل سیستم ایمنی ضعیف در چنین مواردی در برابر عفونت‌های باکتریایی آسیب‌پذیر هستند. کودکان بیمار نیاز به پیگیری دقیق دارند.
برونشیت
می‌توان از دارو‌هایی که به خلط کمک می‌کنند و تقویت‌کننده‌های تنفسی استفاده کرد. حتماً معاینه دکتر لازم است. حمایت آنتی‌بیوتیکی در کودکانی که وضعیت عمومی آن‌ها در دوره بالینی بدتر می‌شود یا علائم بهبودی آن‌ها به تأخیر می‌افتد (در صورت مشکوک شدن به ذات‌الریه) استفاده می‌شود.
ذات‌الریه
در صورت مشاهده علائم نارسایی تنفسی، درمان باید در بیمارستان انجام شود. اما در صورت مناسب‌بودن وضعیت عمومی بیمار و یافته‌های بالینی، می‌توان درمان را در منزل انجام داد و تحت نظر داشت و در فواصل زمانی نزدیک بیمار را برای معاینه فراخواند.
