بیماری انسداد مزمن ریه که به COPD نیز معروف است، گروهی از بیماری‌های تنفسی است که ریه‌ها و برونش‌ها را درگیر می‌کند و باعث مشکل در تنفس می‌شود. این بیماری مزمن و طولانی‌مدت است که آسیب آن اغلب غیرقابل‌برگشت است و فقط قابل‌کنترل است. در این بخش به توضیح کامل این بیماری از جمله علت، علائم و درمان انسداد ریه می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

بیماری انسداد مزمن ریه چیست؟

بیماری انسداد مزمن ریه یک اختلال تنفسی پیچیده است که برونش‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده و عملکرد ریه را کاهش می‌دهد.  در انسداد ریه، ریه‌ها به طور دائم آسیب می‌بینند، راه‌های هوایی (نایژه‌ها) باریک می‌شوند و حتی مسدودی ریه نیز رخ می‌دهد. در واقع در مرحله پیشرفته COPD، افراد مبتلا به سختی نفس می‌کشند. پس از آن حتی با فعالیت‌های ساده روزمره، مانند بالا رفتن از پله‌ها، باغبانی یا پیاده روی، احساس تنگی نفس می‌کنند. انسداد ریه به طور ناگهانی ظاهر نمی‌شود و به آرامی در طی چندین سال ایجاد می‌شود. 

همچنین بخوانید: انواع بیماری‌های COPD

علل بیماری انسدادی مزمن ریه چیست؟

علل  بیماری انسداد ریه می‌تواند متفاوت باشد. در اکثریت قریب به‌اتفاق ، COPD ناشی از سیگارکشیدن است :

سیگارکشیدن یک اثر تحریک‌کننده دائمی روی لوله‌های برونش دارد و باعث تهاجم مزمن به عملکرد تنفسی می‌شود.

علل دیگر انسداد ریه عبارت‌اند از:

• آلودگی و قرارگرفتن در معرض مواد سمی با منشأ صنعتی
• کمبود آلفا -۱- آنتی تریپسین، ناشی از یک بیماری ژنتیکی است که با کمبود این پروتئین که از ریه‌ها محافظت می‌کند، مشخص می‌شود.

علائم بیماری مزمن انسدادی ریه چیست؟

علائم COPD عبارت‌اند از:

• دشواری در تنفس (تنگی نفس)
• سرفه‌های مداوم
• درد هنگام بلع
• تولید بیش از حد مخاط، با خلط سفید یا زرد، همراه با خونریزی کم
• خس‌خس سینه
• لرز
• دردهای مفصلی
• فارنژیت
• گرفتگی صدا
• ضعف
• اختلالات خواب

عوامل خطر بیماری انسدادی مزمن ریه چیست؟

همانطور که در بالا بیان شد، افراد سیگاری در معرض خطر بالای ابتلا به COPD هستند. همه سیگاری‌ها دچار مسدودی ریه نمی‌شوند. با این حال، اکثر افراد مبتلا به COPD درگذشته سیگار کشیده‌اند یا هنوز سیگار می‌کشند. تحریک طولانی‌مدت ریه‌ها همچنین می‌تواند COPD را افزایش دهد. این تحریک ها شامل قرارگرفتن شدید در معرض انواع خاصی از گردوغبار در محل کار است.

COPD چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص COPD، متخصص ریه باید به آزمایش‌های مختلفی متوسل شود تا  احتمال سایر بیماری‌ها با علائم مشابه را رد کند و علائم و مرحله انحطاط عملکرد تنفسی را دقیقاً شناسایی کند:

• آزمایش خون برای شمارش لکوسیت‌ها و برای جستجوی حالات عفونی.
• آزمایش‌های کشت خلط برای تعیین وجود باکتری در مخاط و رد سایر عفونت‌ها.
• اشعه ایکس قفسه سینه (رادیولوژی)، برای جستجوی علائم عفونت‌های گسترده‌تر (پنومونی ریه).
• اسکن CAT ، در مواردی که تشخیص هرگونه ناهنجاری در ریه‌ها و مجاری هوایی به طور کلی ضروری است.
• اسپیرومتری، برای اندازه‌گیری مقدار هوای ورودی به ریه‌ها.
• تست تحریک برونش، برای اندازه‌گیری نیتریک اکسید موجود در هوای ساطع شده (بازدم) که سطح التهاب را نشان می‌دهد.
• تجزیه‌وتحلیل گازهای خون که به شما امکان می‌دهد میزان اکسیژن منتقل شده به ریه‌ها، pH خون و حذف دی‌اکسیدکربن را اندازه‌گیری کنید.

انسداد مزمن ریه چگونه درمان می‌شود؟

اولین درمان برای بیماری انسداد مزمن ریه، ترک کامل سیگار است که یک اقدام پیشگیرانه و در عین حال درمانی است. ترک سیگار به شما این امکان را می‌دهد پیشرفت آسیب را متوقف کنید و از تشدید آن جلوگیری کنید. درمان دارویی COPD پیچیده است و باید توسط بهترین متخصص ریه به‌دقت برنامه‌ریزی شود. همچنین بیمار باید نهایت همکاری را با پزشک معالج خود داشته باشد و تمامی نکات را رعایت کند. مواردی که در درمان این بیماری نقش دارند، عبارتند از:

• داروهای گشادکننده‌های برونش، داروهایی که ماهیچه‌های کنترل‌کننده و احاطه‌کننده راه‌های هوایی را شل می‌کنند و منجر به تسهیل تنفس می‌شوند.
• کورتیکواستروئیدها که دارای اثر ضدالتهابی هستند و بنابراین با انقباض برونش مقابله می‌کنند.
• تئوفیلین، دارویی که عملکرد تنفسی را تقویت می‌کند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها که ممکن است در صورت وجود عفونت باکتریایی مفید باشند که با آزمایش‌های تشخیصی مشخص می‌شوند، برای مثال در ذات‌الریه.
• اکسیژن درمانی که امکان جبران مشکل در دریافت مقدار لازم اکسیژن برای عملکرد اندام‌ها و بافت‌ها، به ویژه عضلات، از قلب را فراهم می‌کند.
• توانبخشی ریوی یا فیزیوتراپی تنفسی شامل ترکیبی از تمرینات برای تقویت عضلات حمایت‌کننده از تنفس و سایر حمایت‌های درمانی است که به بیمار کمک می‌کند تا حدی عملکرد ریه از دست رفته یا آسیب‌دیده را بازیابی کند.

توانبخشی ریوی

توانبخشی پنومولوژیک (توانبخشی ریوی) بخش مهمی از برنامه مدیریت بیماری مسدودی ریه است. افراد مبتلا می‌توانند از آنها به‌صورت سرپایی یا بستری استفاده کنند.

هدف از توانبخشی کمک به افراد مبتلا به COPD برای کنترل بهتر بیماری و بهبود کیفیت زندگی آنهاست. شما یک برنامه درمانی شخصی برای این کار دریافت خواهید کرد. این برنامه ترکیبی از تمرین بدنی، آموزش مقابله با بیماری، درمان و حمایت اجتماعی و روانی است.

بیماری انسدادی مزمن ریه چگونه پیشرفت می‌کند؟

بسیاری از مبتلایان به COPD در ابتدا سرفه همراه با خلط دارند که اغلب آن را به عنوان نشانه‌ای از COPD درک نمی‌کنند و گمان می‌کنند که موردی عادی است و خودش به مرور بهتر می‌شود. از آنجایی که راه‌های هوایی آنها در ابتدا فقط کمی منقبض می‌شود، آنها به‌سختی متوجه از دست دادن تدریجی عملکرد ریه می‌شوند. اما با گذشت زمان، علائم سرفه و خلط افزایش می‌یابد و مشکلات تنفسی با فعالیت بدنی افزایش می‌یابد.

با پیشرفت بیماری کیفیت زندگی در حد زیادی مختل می‌شود. حتی فعالیت‌های ساده روزمره مانند شستن یا لباس پوشیدن نیز دشوار می‌شود. برخی از مبتلایان حتی زمانی که بدن در حالت استراحت است دچار تنگی نفس می‌شوند.

چگونه از بیماری انسداد مزمن ریه پیشگیری کنیم؟

اولین پیشگیری از COPD با ترک سیگار انجام می‌شود. دود تنباکو، سیگار، سیگار برگ یا پیپ غشاهای مخاطی را تحریک می‌کند و به شروع فرایندهای التهابی کمک می‌کند. به همین ترتیب، قرارگرفتن در معرض آلودگی و مواد سمی باید کاهش یابد، به‌عنوان‌مثال از طریق استفاده از ماسک در شرایطی که بیشترین خطر را دارد.

همچنین برای تنفس راحت‌تر، محیط‌ خانه و فضای کاری مرطوب باشد. می‌توانید از بخور مرطوب کننده استفاده کنید. در هر بیماری از جمله انسداد ریه، رعایت قوانین بهداشتی مانند شستن خوب و مکرر دست‌ها، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل بسیار مهم است.

زندگی روزمره با بیماری مزمن انسداد ریه چگونه است؟

اثرات COPD تا حد زیادی به پیشرفت بیماری بستگی دارد. برای سال‌ها،  این بیماری فقط انجام برخی از فعالیت‌ها را محدود می‌کند. به مرور زمان علائم افزایش می‌یابد. COPD شدید معمولاً نیاز به حمایت و مراقبت گسترده از جانب دیگران دارد چرا که زندگی عادی روزمره برای بیمار، دیگر ممکن نیست.

 بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند  که  بیماران سبک زندگی و برنامه روزانه خود را با نیازها و واکنش‌های بدن تنظیم کنند.  علاوه بر آن برای برخی بیماران تمرینات تنفسی و تمدد اعصاب خاصی انجام می‌دهند یا بسته به وضعیت خود، برخی ورزش‌ها را انجام می‌دهند که تاثیر مثبتی روی وضعیت بیمار دارد.