بوی لباس، ظروف درخشان، خانه‌های درخشان… اینها چیزهایی هستند که همه ما دوست داریم. برای این منظور از انواع پاک‌کننده‌ها یا بهتر است بگوییم مواد شیمیایی استفاده می‌کنیم. خانه ما تمیز است، لباس‌های شسته شده ما هفته‌ها بوی تازگی می‌دهند، ظروف ما به خوبی می‌درخشند. اما آیا می‌دانیم که هر بار که خانه‌مان را با مواد شیمیایی تمیز می‌کنیم، بوی معطر لباس‌هایمان را استشمام می‌کنیم و از ظروف درخشانمان غذا می‌خوریم، آرام آرام خود را مسموم می‌کنیم؟ آیا از اثرات مواد شوینده بر ریه آگاه هستیم؟

 بیایید کمی در این مورد صحبت کنیم. در واقع همه ما کم و بیش درباره مضرات مواد شوینده تصوری داریم. با این حال، ما همچنان به استفاده مداوم از آن ادامه می‌دهیم. یا اطلاعات کافی در مورد مضرات مواد شوینده نداریم؟ اگر اطلاعات دقیقی در مورد مضرات مواد شوینده داشتیم چطور؟ آیا هنوز از مواد شوینده  با همین شدت استفاده می‌کنیم؟ همراه ما باشید تا پاسخ این سؤالات را توضیح دهیم.

مضرات مواد شوینده برای ریه

مضرات مواد شوینده که حاوی مواد شیمیایی زیادی هستند، موضوعی غیر قابل شک است. شوینده‌های حاوی ده‌ها ماده شیمیایی مضرات بسیاری را علاوه بر سلامت ریه برای کل بدن به همراه دارند. بدن انسان در برابر مواد شیمیایی مضر آسیب‌پذیر است. به بیان دقیق‌تر، شیمی بدن انسان و مواد شیمیایی مورد استفاده در مواد شوینده ناسازگار هستند. به همین دلیل مواد شوینده اثرات مخرب بسیاری بر بدن انسان دارند.

گازهای مختلف موجود در مواد شوینده (اتیل الکل، اتر، متیل، کلر، متان، اسیدهای آنیونی، ازن و…) از طریق تنفس وارد بدن شده و از داخل به خارج آسیب‌های مختلفی را وارد می‌کند. بقایای مواد شوینده روی لباس‌ها و ظروف یا مواد شیمیایی که در اثر تماس مستقیم با مواد شوینده به پوست منتقل می‌شوند از بافت پوست نشت کرده و از بیرون به داخل آسیب‌های مختلفی را ایجاد می‌کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض عوارض ناشی از مواد شوینده هستند؟

کسانی که در مشاغل نظافتی در محل کار و منازل کار می‌کنند و حتی زنان خانه‌دار در معرض خطر مشکلات تنفسی مربوط به مواد تمیزکننده هستند. مشخص است که علائم سیستم تنفسی در افرادی که نظافت حرفه‌ای انجام می‌دهند مشاهده می‌شود، خطر ابتلا به آسم افزایش می‌یابد و کنترل بیماری در مبتلایان به آسم و برونشیت مزمن دشوار است.

اثرات مواد شوینده بر ریه

در بین مضرات مواد شوینده، آسیب به ریه‌ها در وهله اول اتفاق می‌افتد. مواد شیمیایی که با هوایی که تنفس می‌کنیم وارد بدن ما می‌شود در سراسر بدن ما گردش می‌کند. آسیب مواد شوینده منشأ بسیاری از بیماری‌های مرتبط با ریه‌ها است، اما باعث آسیب‌های مرگبار به ریه‌ها می‌شود. بسیاری از بیماری‌های ریوی مانند مشکلات تنفسی، آسم، تنگی نفس، سرطان ریه و غیره به دلیل مواد شیمیایی استنشاقی ایجاد می‌شوند.

مواد مورد استفاده در کارهای نظافتی حاوی مواد شیمیایی مختلف است که قرارگرفتن مکرر و شدید با این مواد می‌تواند آسیب قابل توجهی به دستگاه تنفسی وارد کند. به خصوص افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند آسم، برونشیت مزمن، COPD ممکن است مشکلات تنفسی جدی‌تری را تجربه کنند.

التهاب ریه ناشی از مواد شوینده

استفاده از مواد شوینده حاوی ترکیبات شیمیایی قوی مانند آمونیاک، کلر و برخی از الکل‌ها می‌تواند باعث التهاب ریه شود. این التهاب ممکن است باعث سرفه، خلط خونریزی، تنگی نفس و در برخی موارد خطرات جدی مانند عفونت ریوی شود.

تحریک آسم با مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده

 برخی از مواد شوینده حاوی عوامل آلرژنی مانند عطر و رنگ‌های مصنوعی می‌توانند آسم را تحریک کنند. افرادی که دارای حساسیت به این عوامل هستند، ممکن است با علائم آسمی مانند سرفه، تنگی نفس و خلط مواجه شوند.

التهاب مزمن ریه با مواد شوینده

 استفاده مکرر از مواد شوینده ممکن است باعث التهاب مزمن ریه شود. این التهاب می‌تواند باعث تغییرات ساختاری و عملکردی در ریه شود و به‌مرورزمان منجر به بیماری‌های مزمن مانند برونشیت مزمن و آمفیزم شود.

حساسیت نسبت به مواد شوینده

برخی افراد ممکن است دارای حساسیت نسبت به ترکیبات موجود در مواد شوینده باشند. این حساسیت می‌تواند باعث علائمی مانند سرفه، عطسه، خارش و قرمزی پوست شود.

آلودگی هوا ناشی از مواد شوینده

 استفاده از مواد شوینده با ترکیبات شیمیایی قوی ممکن است باعث آلودگی هوا شود. این آلودگی هوا می‌تواند باعث تنفس سخت، تنگی نفس و علائم دیگر در افراد حساس به آلودگی هوا شود.

به طور کلی، استفاده از مواد شوینده با دقت و با رعایت اصول بهداشتی می‌تواند به جلوگیری از تأثیرات منفی بر ریه کمک کند. در صورت تجربه هرگونه علائم ناشی از استفاده از مواد شوینده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

علائم اثرات مواد شوینده بر ریه

هر محصول تمیزکننده شکایات مختلفی ایجاد می‌کند؛ اما به طور کلی علائم تأثیر موارد شوینده روی ریه عبارت است از:

• ریزش اشک
• سوزش چشم
• سوزش گلو
• عطسه
• آبریزش بینی
• سرفه
• سوزش در قفسه سینه
• تنگی نفس
• خس‌خس سینه

هنگام استفاده از مواد تمیزکننده چه اقدامات احتیاطی باید رعایت شود؟

برای مراقبت از ریه و بدن خود باید هنگام کار با مواد شوینده موارد زیر را در نظر بگیرید:

1. شناخت مواد تشکیل دهنده و آگاهی از مضرات بیشتر و پرهیز از آنها بسیار مهم است.
2. تا حد امکان از مخلوط‌کردن اجتناب شود. موادی مانند سفیدکننده و الکل نمک، پاک‌کننده‌های آهک، درب بازکن‌ها، سرکه هرگز نباید مخلوط شوند، زیرا می‌توانند نتایج تهدیدکننده زندگی داشته باشند. علاوه بر این، این مواد نباید به طور متوالی بر روی یک سطح اعمال شوند. حتی دو لوله بازکن مختلف نباید با هم یا پشت‌سرهم استفاده شوند.
3. محصول نباید بیش از حد لازم استفاده شود، باعث قرارگرفتن شدیدتر در معرض مواد مضر می‌شود.
4. محصولات نباید با انتقال از ظروف اصلی خود به ظروف دیگر استفاده شوند.
5. مواد تمیزکننده به صورت اسپری و آنهایی که فراریت بالایی دارند باعث ناراحتی های تنفسی بیشتر می‌شود تمیز کردن سطوح با ریختن روی پارچه، به اسپری ترجیح داده شود.
6.  تهویه محیط نظافت در این زمان بسیار مهم است. به خصوص در مناطق باریک مانند حمام و توالت، درب باید باز نگه داشته شود، پنجره‌ها و تهویه در صورت وجود باز باشد.
7. استفاده از ماسک‌های محافظ ممکن است با انتخاب محصولات ایمن‌تر و تهویه لازم نباشد. با این حال، استفاده از ماسک ممکن است برای بیماران مبتلا به آسم که علائم آنها با بو ایجاد می‌شود توصیه شود.