هنگامی که مبتلا به آسم هستید، مهم است که بدانید در مجاری هوایی شما چه اتفاقی می‌افتد و همچنین علائم بیماری آسم را به طور کامل بشناسید. درک علائم  بیماری آسم می‌تواند به شما کمک کند که بدانید محرک‌های شما چیست، چه زمانی به داروهای تسکین‌دهنده سریع نیاز دارید و چه زمانی دچار یک اورژانس پزشکی هستید. در صورت ابتلا به آسم سه تغییر در راه‌های هوایی شما ایجاد می‌شود:

• تورم داخل مجاری هوایی
• مخاط اضافی راه‌های هوایی را مسدود می‌کند.
• ماهیچه‌ها در اطراف راه‌های هوایی منقبض و منقبض می‌شوند.

این تورم، گرفتگی و سفت‌شدن عضلات باعث کوچک‌تر یا باریک شدن راه‌های هوایی شما می‌شود. در نتیجه هوا به‌راحتی در مجاری تنفسی شما جریان نمی‌یابد و تنفس سخت‌تر می‌شود. این وضعیت باعث بروز نشانه‌های آسم می‌شود که به عنوان دوره آسم، شعله‌ورشدن یا حمله نیز شناخته می‌شود.  علائم آسم خفیف ممکن است فقط چند دقیقه طول بکشد در حالی که علائم شدیدتر آسم ممکن است ساعت‌ها یا روزها طول بکشد. تنفس سخت و استرس‌زا می‌شود، مانند تلاش برای نفس‌کشیدن از طریق نی پر شده با پنبه.

در این بخش به توضیح علائم کلیدی آسم و علائم اختصاصی که از آسم خفیف تا شدید تجربه می‌‎کنید، پرداخته‌ایم. برای آشنایی کامل با ما همراه باشید.

علائم بیماری آسم

علائم بیماری آسم بسته به شدت رشد این بیماری و گرفتگی لوله‌های تنفسی متفاوت است. به طور کلی با هر درجه‌ای از آسم ۶ نشانه زیر را از درجه شدید تا خفیف تجربه خواهید کرد:

• تنگی نفس
• سرفه‌کردن
• سفتی یا درد قفسه سینه
• خس خس (صدای سوت هنگام نفس‌کشیدن)
• بیدارشدن در شب به دلیل علائم آسم
• کاهش رقمی که دبی سنج یا فلومتر شما نشان می‌دهد (اگر از آن استفاده می‌کنید)

همه مبتلایان به آسم علائم مشابهی ندارند. شما ممکن است فقط یک علامت داشته باشید یا علائم زیادی را همزمان تجربه کنید. به همین جهت تشخیص قطعی آسم باید زیر نظر  دکتر متخصص ریه، آسم و آلرژی  انجام شود.

علائم و نشانه‌های یک دوره یا حمله آسم چیست؟

اگر آسم دارید، باید با پزشک خود برای تهیه یک دستورالعمل در زمان بروز آسم همکاری کنید. این دستورالعمل به شما می‌گوید چگونه آسم خود را با توجه به نشانه های خود مدیریت کنید.

با پزشک خود در مورد نشانه ها و مراحل مدیریت آنها صحبت کنید. داروهای آسم خود را طبق دستورالعمل خود مصرف کنید و همیشه داروهای تسکین‌دهنده سریع خود را در اولین نشانه‌های علائم مصرف کنید. به طور کلی دستورالعمل علائم آسم دارای سه منطقه است:

منطقه آسم سبز

در منطقه سبز یا آسم خفیف، داروهای کنترلی یا پیشگیرانه را طبق دستور (در صورت تجویز) مصرف کنید. اگر همه موارد زیر را دارید، در منطقه سبز هستید:

• وضعیت نفس‌کشیدن خوب است.
• بدون سرفه و خس خس سینه.
• بدون سفتی یا درد قفسه سینه.
• می‌توانید در طول شب بخوابید.
• می‌توانید کار کنید، بازی کنید و راحت فعالیت داشته باشید.

از آنجایی که  ورزش می‌تواند یک محرک آسم باشد، پزشک ممکن است از شما بخواهد قبل از شروع ورزش برای جلوگیری از نشانه‌های آسم، داروهای تسکین‌دهنده سریع مصرف کنید (که گاهی اوقات به عنوان “پیش‌درمان” شناخته می‌شود). هنگامی که در منطقه سبز هستید، آسم شما به‌خوبی کنترل می‌شود.

منطقه آسم زرد (احتیاط)

آسم متوسط منطقه زرد نام دارد. هنگامی که برای اولین‌بار علائم آسم شدیدتر شروع می‌شوند، در منطقه زرد/احتیاط هستید. علائمی که نشان می‌دهد آسم شما در حال بدتر شدن است عبارت‌اند از:

• تنگی نفس
• سرفه‌کردن
• سفتی یا درد قفسه سینه
• خس خس سینه
• بیدارشدن در شب به دلیل علائم آسم
• داشتن هرگونه علامت یا نشانه پس از قرارگرفتن در معرض یک محرک شناخته شده
• داشتن مشکل تنفسی هنگام بیماری سرماخوردگی یا بیماری تنفسی

داروهای آسم خود را طبق دستور پزشک، باید در اولین نشانه‌های علائم  منطقه زرد یا احتیاط  مصرف کنید. این دارو ممکن است یک داروی تسکین‌دهنده سریع (مانند آلبوترول)، یک داروی تسکین‌دهنده سریع و یک کنترل‌کننده باشد که یکی پس از دیگری مصرف می‌شوند، یا یک داروی استنشاقی ترکیبی. علائم خود را تا زمانی که بهبود یابند، زیر نظر بگیرید. اگر داروهای تسکین سریع شما کمکی نکرد و علائم شما بهبود نیافت، با پزشک خود تماس بگیرید.

اگر دو بار یا بیشتر در هفته در منطقه زرد هستید، نشانه این است که آسم شما کنترل نشده است و به احتمال زیاد لازم باشد  داروهای خود را عوض کنید.

منطقه آسم قرمز / منطقه خطر

اگر در منطقه قرمز یا آسم خطرناک هستید، داروهای تسکین‌دهنده سریع خود را مصرف کنید. اگر تنفس شما به‌سرعت بهبود نیافت، از کمک اورژانسی استفاده کنید. دوره‌های شدید آسم می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. علائم و نشانه‌های اورژانس آسم که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند:

• آسم به‌سرعت بدتر می‌شود.
• داروهای تسکین سریع آسم کمکی نمی‌کنند.
• سفتی یا درد قفسه سینه
• تنگی نفس شدید
• تنفس سریع‌تر یا کندتر از حد معمول است.
• تنفس ممکن است سخت یا کم‌عمق باشد.
• مشکل در راه‌رفتن یا صحبت‌کردن به دلیل تنگی نفس
• انقباضات قفسه سینه (در هنگام دم، پوست در بین یا اطراف گردن، صفحه قفسه سینه و/یا استخوان‌های دنده مکیده می‌شود؛ این امر در بزرگسالان نادر است)
• دنده‌ها یا معده به طور عمیق و سریع به داخل و خارج می‌شوند.
• قفسه سینه منبسط شده که هنگام بازدم باد نمی‌کند.
• شانه‌های خمیده در نتیجه سختی تنفس
• سیانوز، تغییر رنگ بافت در غشاهای مخاطی (زبان، لب‌ها و اطراف چشم) و نوک انگشتان یا بستر ناخن – رنگ در پوست‌های تیره‌تر مایل به خاکستری یا سفید و در پوست‌های روشن‌تر مایل به آبی به نظر می‌رسد.

اقدامات منطقه قرمز یا خطر

علائم منطقه قرمز یا خطر یک اورژانس پزشکی است. داروهای تسکین‌دهنده سریع خود را فوراً مطابق برنامه اقدام آسم خود مصرف کنید و سپس فوراً تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید. با ۱۱۵ تماس بگیرید یا مستقیماً به اورژانس بروید. ظرف دو روز پس از مراجعه به بخش اورژانس یا بستری‌شدن در بیمارستان، با پزشک متخصص خود پیگیری کنید.

همچنین بخوانید: آسم عصبی چیست و چه علائمی دارد؟

علائم بیماری آسم که هشدار جدی تلقی می‌شوند

گاهی اوقات ممکن است علائم هشداردهنده اولیه‌ای داشته باشید که نشان دهد یک دوره آسم در راه است. ممکن است قبل از شروع علائم واضح‌تر آسم، این علائم را داشته باشید. شناسایی علائم هشداردهنده و انجام اقداماتی برای جلوگیری از دوره‌های آسم می‌تواند به کنترل آسم کمک کند. علائم هشداردهنده اولیه ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد، اما برخی از علائم هشداردهنده رایج می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش تولید مخاط / خلط
• آبریزش / گرفتگی / گرفتگی بینی
• خارش گردن یا چانه
• احساس خستگی، ضعف یا کمبود انرژی

متخصص ریه می‌تواند به شما در شناسایی علائم هشداردهنده اولیه کمک کند. هنگامی که علائم هشداردهنده اولیه دارید، با این موضوع طوری رفتار کنید که گویی در منطقه زرد یا احتیاط هستید. به‌محض شروع علائم هشداردهنده اولیه، داروهای تسکین‌دهنده سریع آسم خود را مصرف کنید.

علائم آسم در کودکان

آسم می‌تواند در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد، اما یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که معمولاً کودکان را درگیر می‌کند. نوزادان، کودکان نوپا و کودکان ممکن است علائم و نشانه‌های اورژانسی آسم متفاوتی نسبت به بزرگسالان داشته باشند. علائم و نشانه‌های یک دوره شدید آسم در نوزادان، کودکان نوپا و کودکان عبارت‌اند از:

• نوزادان مبتلا به آسم که قادر به پاسخگویی یا شناخت والدین نیستند.
• گشادشدن بینی – سوراخ‌های بینی به طور گسترده باز می‌شوند (ممکن است در بزرگسالان نادر باشد.)
• سخت‌تر کارکردن برای تنفس ( حرکت بیش از حد شکم یا تنفس شکمی و غیره)
• سیانوز، تغییر رنگ بافت در غشاهای مخاطی (زبان، لب‌ها و اطراف چشم) و نوک انگشتان یا بستر ناخن – رنگ در پوست‌های تیره‌تر مایل به خاکستری یا سفید و در پوست‌های روشن‌تر مایل به آبی به نظر می‌رسد.
• نوزادان مبتلا به آسم در دیسترس تنفسی ممکن است دارای سر تکان‌خوردن، غرغر کردن، بدن فلاپی یا تحریک‌پذیر، بی‌قرار، بدحال یا بی‌حال (تنبل) باشند.