در صورتی که به پنومونی (ذات‌الریه) دچار شوید، آلوئول‌ها (نایژه‌ها) و بافت اطراف آن ملتهب شوند، به چنین وضعیتی بیماری التهاب ریه می‌گویند. عفونت اغلب خود را به‌صورت تب شدید ناگهانی، احساس شدید بیماری، سرفه و تنگی نفس نشان می‌دهد. ازآنجاکه ذات‌الریه معمولاً از طریق باکتری‌ها ایجاد می‌شود، التهاب ریه را می‌توان از طریق داروهای ضدباکتری و برخی واکسن‌ها درمان کرد. هر فردی که سلامت عمومی مناسبی داشته باشد معمولاً پس از چند هفته از ذات‌الریه بهبودیافته است. در این بخش به طور تخصصی درمورد نحوه تشخیص و درمان التهاب ریه می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

علائم التهاب ریه

علائم معمول پنومونی عبارت‌اند از:

• تب و لرز بالا
• ضعف و احساس قوی بیماری
• سرفه همراه با خلط
• تنگی نفس و تنفس سریع
• نبض سریع

همه علائم همیشه در یک‌زمان ظاهر نمی‌شوند. به ویژه در کودکان و افراد مسن، برخی از علائم ممکن است وجود نداشته باشند، یا علائم غیرمعمول مانند اسهال، درد شکم یا اختلال در هوشیاری در کانون توجه قرار دارند.

علت بیماری التهاب ریه چیست؟

پنومونی معمولاً توسط باکتری ایجاد می‌شود. این که کدام باکتری‌ها باعث ایجاد التهاب ریه شده‌اند  معمولاً به محل عفونت بستگی دارد:

 اگر شخصی در خانه بیمار شود، شایع‌ترین آنها به‌اصطلاح باکتری پنوموکوک است. هر فردی که در بیمارستان به ذات‌الریه مبتلا می‌شود، احتمالاً توسط یک باکتری عفونی آلوده شده است.

ویروس‌ها کمتر شایع هستند، قارچ‌ها حتی به‌ندرت مسئول ذات‌الریه هستند. استثنای دیگر در مورد منشأ ذات‌الریه این است که توسط میکروب‌ها ایجاد نمی‌شود. به‌عنوان‌مثال توسط تشعشعات، سموم استنشاقی، یک واکنش آلرژیک یا اختلالات گردش خون در ریه‌ها ایجاد می‌شود.

چه عواملی احتمال ابتلا به التهاب ریه را افزایش می‌دهند؟

خطر ابتلا به ذات‌الریه به ویژه در نوزادان و افراد بالای ۶۵ سال زیاد است. سیستم ایمنی ضعیف  برای مثال به دلیل دیابت، اختلال عملکرد کلیه یا سرطان نیز به معنای افزایش خطر است. همچنین بیماری‌های ریوی مانند آسم یا COPD بیماری‌های قلبی ، سیگارکشیدن و برخی عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا می‌توانند باعث ایجاد ذات‌الریه شوند.

افرادی که در بستر هستند یا هوشیاری ضعیف دارند یا مشکلات بلع دارند، برای مثال به دلیل زوال عقل یا سکته مغزی، در معرض خطر پنومونی آسپیراسیون هستند. میکروب‌های دهان و گلو، باقیمانده غذا یا محتویات معده می‌توانند وارد مجاری تنفسی شده و منجر به ذات‌الریه شوند.

برخی از داروها نیز با ذات‌الریه مرتبط هستند به‌عنوان‌مثال، داروهایی که اسید معده را مهار می‌کنند در این مورد تأثیر گذارند. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا آنها واقعاً خطر ابتلا به ذات‌الریه را افزایش می‌دهند یا خیر.

زمانی که به بیماری التهاب ریه دچار می‌شوید:

یک ذات‌الریه معمولی با شروع ناگهانی تب بالا و لرز ظاهر می‌شود. در عرض چند ساعت شرایط بیمار خیلی بد می‌شود. علائمی مانند سرفه، تنگی نفس و خلط اضافه می‌شود. به‌خصوص در افراد مسن، این بیماری می‌تواند به‌صورت موذیانه و با علائم کم یا فقط خفیف شروع شود.

در صورت عدم درمان، تب حدود یک هفته طول می‌کشد. سپس دمای بدن به مقادیر طبیعی کاهش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند منجر به تعریق زیاد شود. علاوه بر این، رگ‌های خونی در پوست گشاد می‌شوند تا بدن بتواند گرمای اضافی را آزاد کند. این اتفاق می‌تواند فشار زیادی بر قلب و گردش خون افراد مبتلا که قبلاً ضعیف هستند وارد کند؛ بنابراین، عوارض در این مرحله شایع است که به آن انحراف بحرانی یا بحران نیز می‌گویند.

پس از پایان بحران، وضعیت عمومی به‌تدریج بهبود می‌یابد و پس از حدود چهار هفته معمولاً ذات‌الریه کاملاً فروکش می‌کند. اما هنوز هم می‌توانید برای مدت طولانی احساس خستگی و خستگی کنید. سرفه همچنین می‌تواند مداوم باشد.

این دوره از ذات‌الریه امروزه نادر است، زیرا این بیماری معمولاً بلافاصله درمان می‌شود. با گرفتن آنتی‌بیوتیک‌ها تب معمولاً سریع‌تر پایین می‌آید و شما به‌سرعت احساس بهتری می‌کنید. با این وجود، مهم است که در مورد ذات‌الریه خیلی زود به خود فشار نیاورید، در غیر این صورت می‌تواند منجر بهبود یا سایر عوارض ممکن است رخ دهد.

عواقب ناشی از بیماری التهاب ریه

پنومونی می‌تواند منجر به درد شدید هنگام سرفه و تنفس می‌شود. مایع همچنین می‌تواند بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه جمع شود و تنفس را حتی دشوارتر کند. یکی دیگر از عارضه‌های احتمالی آبسه ریه است که ایجاد حفره‌ای پر از چرک در ریه‌ها است.

گاهی اوقات نیز عوارض تهدیدکننده زندگی مانند آریتمی قلبی، فروپاشی گردش خون، نارسایی تنفسی یا قلبی یا مسمومیت خون وجود دارد. خطر عوارض در افرادی که موارد زیر را دارند بیشتر است:

• بالای ۶۵ سال سن دارند.
• بیماری‌های دیگری مانند بیماری قلبی یا کلیوی دارند.
• داشتن یک سیستم ایمنی ضعیف.
• بیماری و مشکلات ریوی.
• در بیمارستان بستری باشد.
• قبل از ابتلا به ذات الریه، تحت درمان آنتی‌بیوتیک قرار دارد.

التهاب یا ذات‌الریه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ذات‌الریه اغلب با علائم معمولی قابل‌شناسایی است. در طول معاینه فیزیکی، پزشک به‌دقت به ریه‌ها با گوشی پزشکی گوش می‌دهد و نبض و فشارخون را اندازه‌گیری می‌کند.

علاوه بر این، معمولاً از ریه‌ها رادیوگرافی گرفته می‌شود. برای مثال، اشعه ایکس نشان می‌دهد که بافت ریه کجا و تا چه حد ملتهب است. گاهی اوقات ممکن است فرد به سی‌تی‌اسکن نیاز پیدا کند. تغییرات در لبه بیرونی ریه‌ها نیز با سونوگرافی قابل‌تشخیص است.

آزمایش خون نیز گرفته می‌شود. از آنجایی که ریه‌های ملتهب به‌خوبی کار نمی‌کنند، ممکن است لازم باشد سطح اکسیژن در خون بررسی شود. این کار را می‌توان بدون خون‌گیری نیز انجام داد:

 در پالس اکسی متری به‌اصطلاح، یک گیره با سنسور نور روی انگشت قرار می‌گیرد و میزان اکسیژن به‌صورت نوری تعیین می‌شود. برای تعیین پاتوژن دقیق، خون، ادرار و مخاط سرفه شده را می‌توان در آزمایشگاه بررسی کرد.

درمان بیماری التهاب ریه یا ذات‌الریه

از آنجایی که بیشتر باکتری‌ها معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند، اینکه کدام آنتی‌بیوتیک مفید است به نوع آن بستگی دارد.

درمان حدود ۵ تا ۷ روز طول می‌کشد. آنتی‌بیوتیک را می‌توان به‌صورت قرص یا شربت مصرف کرد. بسته به ‌شدت بیماری و خطر عوارض، گاهی اوقات ممکن است  تزریق آنتی بیوتیک در بیمارستانی ضروری باشد.

در مورد ذات‌الریه شدید، کورتیزون نیز می‌تواند به‌صورت تزریقی تجویز شود. گاهی اوقات تنفس اکسیژن از طریق ماسک بینی و نیز ضروری است.

اگر ویروس‌هایی مانند ویروس‌های آنفولانزا یا ویروس کرونا  باعث ایجاد التهاب ریه شده باشند، می‌توان داروهایی را که به طور خاص علیه ویروس‌ها اقدام می‌کنند، به‌اصطلاح  ضد ویروسی در نظر گرفت.

جلوگیری از ایجاد پنومونی

اقدامات بهداشتی مانند شستن مرتب دست‌ها و حفظ فاصله از شما در برابر عفونت‌های تنفسی محافظت می‌کند. در صورت افزایش خطر پنومونی یا عوارض آن، واکسیناسیون نیز توصیه می‌شود. به‌عنوان‌مثال، کودکان می‌توانند در برابر باکتری هموفیلوس آنفولانزا و علیه آن با واکسن آنفولانزا و پنوموکوک اقدام کنند.

داروهای گیاهی یا مکمل‌های غذایی به عنوان آماده‌سازی ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی می‌شود. با این حال، هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که ثابت کند چنین درمان‌هایی منطقی هستند – به جز در مورد کمبود ویتامین. در این کشور، این معمولاً فقط با یک رژیم غذایی بسیار نامتعادل اتفاق می‌افتد.