تنگی نفس هنگام ورزش: تمام آنچه باید بدانید!
میلیون‌ها نفر از افراد، تنگی نفس را با شدت و مدت‌های مختلف تجربه می‌کنند. هنگامی که تنگی نفس در حین ورزش رخ می‌دهد، معمولاً با استراحت بهبود می‌یابد. از آنجایی که تنگی نفس یک احساس است، هر فردی ممکن است آن را به صورت متفاوت تجربه کند. برخی از افراد تنها در طول ورزش یا فعالیت شدید بدنی تنگی نفس را تجربه می‌کنند، اما برخی دیگر ممکن است آن را در اثر فعالیت‌های ساده مانند: پیاده روی، بالا رفتن از پله‌ها، ساکت نشستن و دویدن نیز تجربه کنند.
تنگی نفس، که در حین فعالیت بدنی رخ می‌دهد، دلایل مختلفی دارد. این احساس معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، اما فرد باید در موارد خاص به دنبال درمان پزشکی باشد. بسته به علت، تنگی نفس می‌تواند در کنار علائم دیگری مانند تنگی قفسه سینه و اضطراب رخ دهد. تنگی نفس در زمان ورزش کردن، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشد که برخی از آن‌ها نیاز به درمان پزشکی دارند. در ادامه به تمام آنچه که در مورد تنگی نفس در هنگام ورزش باید بدانید پرداخته‌ایم، تا آخر همراه ما باشید.
تنگی نفس هنگام ورزش چیست؟
تنگی نفس هنگام ورزش به وضعیتی اشاره دارد که شخص در هنگام فعالیت ورزشی نمی‌تواند به طور کامل و راحت نفس بکشد. این ممکن است به صورت تنفس سریع، سختی در نفس کشیدن، احساس نیاز به بیشترین تلاش برای تامین هوا و یا احساس‌عدم اشباع اکسیژن در بدن تجربه شود. تنگی نفس هنگام ورزش معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل فیزیولوژیکی و عوامل مرتبط با ورزش است.
بصل النخاع، اساساً تنفس را کنترل می‌کند و با استفاده از گیرنده‌های شیمیایی که سطح دی اکسید کربن (CO2) را تشخیص می‌دهند، تغییرات اسیدیته خون را حس می‌کند، همچنین سطح بالای CO2 خون را اسیدی‌تر می‌کند. این pH پایین باعث می‌شود که بصل النخاع، هیپرونتیلاسیون را تحریک کند، که موجب افزایش سریع تنفس است، جایی که بدن هوای بیشتری را نسبت به استنشاق خود بازدم می‌کند.
گیرنده‌های مکانیکی در راه‌های هوایی، نای، ریه ها، رگ‌های ریه و دیواره قفسه سینه، میزان انبساط و انقباض این ساختارها را با تنفس تشخیص می‌دهند. آن‌ها با بصل النخاع ارتباط برقرار می‌کنند و به آن می‌گویند که چقدر فضای موجود برای پر کردن با هوا وجود دارد.
علائم تنگی نفس هنگام ورزش
احساس تنگی نفس در زمان فعالیت‌های ورزشی، یک عارضه شایع در بین بسیاری از افراد است؛ برای پیشگیری و درمان این عارضه که در انجام فعالیت‌ها بسیار تاثیر گذار است، ابتدا باید علائم آن را شناخت، این علائم عبارت‌اند از:
- تنفس نامطلوب و دشوار
- تنگی قفسه سینه
- احساس خفگی یا نفس کشیدن یا بلعیدن هوا
- اضطراب
دلایل بروز تنگی نفس هنگام ورزش
دلایل مختلفی برای بروز این عارضه در افراد وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم. این عوامل عبارت‌اند از:
دلایل عمومی و کلی
- عادت نداشتن به ورزش: برخی از افراد ممکن است در حین ورزش دچار تنگی نفس شوند، زیرا به ورزش زیاد عادت ندارند.
- شرایط محیطی: برخی از افراد، ممکن است در شرایطی ورزش کنند که می‌تواند بر تنگی نفس تاثیر بگذارد، مانند: ورزش در ارتفاعات بالا، آب و هوای گرم و آب و هوای مربوط.
شرایط تنفسی
شرایط تنفسی یکی از علل شایع تنگی نفس در هنگام فعالیت ورزشی است. علل شایع تنفسی عبارت‌اند از:
- آسم
- تشدید حاد بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- ذات الریه
- سرطان ریه
- آمبولی ریه
- ادم ریوی (Pulmonary edema)
- پنوموتوراکس
- کروپ (خروسک)
- بیماری سل
- پلوریت (سینه پهلو، ذاتُ الجَنب)
- سارکوئیدوز یا سایر رشدهای غیر طبیعی
- فتق هیاتال
بیماری‌های موثر بر تنگی نفس در هنگام ورزش
- بیماری‌های قلبی عروقی
- بیماری‌های سیستمیک
- محرک‌های شیمیایی و محیطی
بیماری‌های قلبی عروقی
از آنجایی که سیستم قلبی عروقی در تنفس نقش دارد، چندین بیماری قلبی با تنگی نفس در هنگام فعالیت ورزشی همراه است که عبارت‌اند از:
- سندرم حاد کرونری
- نارسایی احتقانی قلب
- آریتمی قلبی
- تامپوناد پریکارد
- شانت داخل قلب
- نقص دریچه‌ای قلب
- فشار خون ریوی
- افت فشار خون
شرایط سیستمیک
محققان همچنین چندین بیماری سیستمیک را که کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، با تنگی نفس در هنگام فعالیت مرتبط دانسته اند. نمونه‌های رایج عبارت‌اند از:
- کم خونی
- آنژیوادم
- نارسایی حاد کلیه
- آنافیلاکسی
- سیروز کبدی
- اسیدوز متابولیک
- سپسیس
- تیروتوکسیکوز
- اپی گلوتیت
- چاقی
محرک‌های شیمیایی و محیطی
محرک‌های شیمیایی و محیطی نیز می‌توانند باعث تنگی نفس شوند، اگر فرد در معرض آن‌ها قرار بگیرد یا آن‌ها را در حین ورزش یا فعالیت استنشاق کند دچار این عارضه می‌شود. نمونه‌هایی از این تحریک کننده‌ها عبارت‌اند از:
- آلودگی هوا
- دودهای شیمیایی
- گرد و خاک
- دود
- دود تنباکو
- گرده
- هاگ‌های کپک
موارد مراجعه به پزشک
- اگر افراد دچار تنگی نفس مکرر می‌شوند که به دلیل ورزش بیش از حد یا شدید و ورزش در شرایط محیطی چالش برانگیز باشد
- اگر تنگی نفس در حین ورزش شدید یا ناتوان کننده است یا به طور ناگهانی و بدون دلیل واضح ایجاد می‌شود
- افرادی که ممکن است دچار حمله آسم یا حمله یک بیماری تنفسی یا قلبی دیگر مانند COPD باشند
همچنین در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک مراجعه کرد.
- حالت تهوع
- از دست دادن هوشیاری یا خواب آلودگی غیر قابل توضیح
- فشار و درد در قفسه سینه
- تب و لرز بالا
- ضربان قلب نامنظم
- سرفه شدید به همراه مخاط (خلط)
- تغییر رنگ پوست به آبی که از لب‌ها و نوک انگشتان شروع می‌شود
- تورم در شکم و پاها
- خستگی غیر قابل توضیح
- سرفه خونی
- تورم زبان، لب ها، دهان و گلو
- تغییر رنگ پوست به زرد (رنگ پریده شدن)
- سرگیجه
- سرد و لمس شدن دست و پاها
- سر گیجه
درمان تنگی نفس هنگام ورزش
درمان این مشکل بسته به دلیل بروز آن متفاوت است که هر کدام شیوه جداگانه‌ای دارند در ادامه به بررسی راه درمان هرکدام از علت‌ها می‌پردازیم. روش‌های درمان تنگی نفس در زمان ورزش کردن عبارت‌اند از:
- گزینه‌های درمانی رایج برای علل تنفسی
- گزینه‌های درمانی شرایط قلبی عروقی
- درمان محرک‌های شیمیایی و محیطی
گزینه‌های درمانی رایج برای علل تنفسی
- داروهای استنشاقی مانند آنتی موسکارینی ها، کورتیکواستروئیدها و استنشاق‌های گشادکننده برونش (کوتاه اثر یا طولانی مدت)
- اکسیژن درمانی مکمل
- شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- جراحی برای برداشتن بخش‌های سرطانی ریه
- جراحی برای ترمیم ریه، فتق هیاتال، پلوریت، پنوموتوراکس یا آمبولی ریه
- آنتی بیوتیک‌ها
- استراحت و مایع درمانی
- توراسنتز (روشی برای خارج کردن مایع اضافی از ریه‌ها)
درمان شرایط قلبی عروقی
گزینه‌های درمانی رایج برای علل قلبی عروقی تنگی نفس در هنگام فعالیت عبارت‌اند از:
- آسپرین
- استاتین‌ها
- مسدود کننده‌های بتا
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- نیترات‌ها
- هپارین
- داروهای ادرارآور
- جراحی برای قرار دادن شانت، اصلاح عیوب و ترمیم آسیب
- آنژیوپلاستی
- دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت (ICD) یا دستگاه کمکی بطن چپ (LVAD)
- ضربان سازها
درمان‌های علل سیستمیک
درمان‌هایی که علل سیستمیک تنگی نفس در هنگام فعالیت را هدف قرار می‌دهند عبارت‌اند از:
- آنتی هیستامین‌ها
- دیالیز
- آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی
- داروها و درمان برای کنترل سطح ویتامین، مواد معدنی و مایعات
- تزریق خودکار اپی نفرین (مانند EpiPen)
- دیورتیک‌ها
- داروهایی برای کاهش فشار خون
- بتابلوکرها و کاربیمازول
- جراحی برای برداشتن بخشی از تیروئید
پزشک همچنین ممکن است تغییراتی را در عادات روزمره توصیه کند، مانند:
- مصرف مکمل‌های آهن، ویتامین B۱۲، اسید فولیک و ویتامین C
- رسیدن یا حفظ وزن مناسب
- اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
- مدیریت دیابت و سندرم متابولیک
- خوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، از جمله منابع غذایی آهن، مانند سبزیجات با برگ‌های تیره، لوبیا و حبوبات، میوه‌های خشک و محصولات غنی شده
- درمان محرک‌های شیمیایی و محیطی
- درمان تنگی نفس در هنگام فعالیت ورزشی که به دلیل محرک‌های شیمیایی یا محیطی رخ می‌دهد به علت خاص بستگی دارد، اما گزینه‌های رایج عبارت‌اند از:
- ترک دخانیات یا اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود آن‌ها
- پوشیدن پوشش‌های محافظ و وسایل تنفسی هنگام قرار گرفتن در معرض بخارات شیمیایی
- اجتناب از بیرون رفتن در جاهایی که سطح آلودگی، گرد و غبار، گرده یا دود زیاد است
- گذراندن کمترین زمان ممکن در خارج از منزل در زمانی که هاگ‌های کپک در هوا در سطوح بالا وجود دارد.
سخن پایانی
بسیاری از افراد، هنگام ورزش احساس تنگی نفس را تجربه می‌کنند. اغلب بی‌ضرر است و با استراحت از بین می‌رود. با این حال، برای برخی از افراد، تنگی نفس در حین فعالیت ورزشی نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای تنفسی، قلبی یا سیستمیک است که بسیاری از آن‌ها نیاز به مراقبت‌های پزشکی یا مراقبت‌های اورژانسی دارند. هنگامی که تنگی نفس در حین فعالیت غیر قابل توضیح، ناگهانی، شدید یا ناتوان کننده است، یا اگر یکی از علائم جدی‌تر ذکر شده در بالا با آن همراه باشد، مهم است که با پزشک مشورت شود.
تنگی نفس در زمان فعالیت ورزشی ، یک عارضه رایج است که اغلب بی‌ضرر است و معمولاً زمانی که فرد استراحت می‌کند، بهتر می‌شود.
لزوما خیر، تنگی نفس هنگام فعایلت‌های ورزشی به تنهایی نشانه بیماری حاد نیست، اما اگر همراه علائم دیگری باشد باید به پزشک مراجعه کرد.
حسن
دمتان گرم بسیار بسیار عالی بود
محمدانور
بسیار عالی
میانجی
باسلام تشکر از مطالب مفید"
امیر محمد
بسیار خوب راهنمایی کرد متشکرم