آلودگی هوا و سلامت ریه: تاثیر هوای آلوده بر تنفس

تأثیر آلودگی هوا بر ریه و سایر اندام‌ها به‌اندازه ایست که سالانه افراد زیادی به علت آلودگی هوا به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۶، مرگ‌ومیرهای زودرس ناشی از آلودگی هوا ۵۸ درصد بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی، ۱۸ درصد به دلیل بیماری مزمن انسدادی ریه و عفونت‌های حاد دستگاه تنفسی تحتانی و ۶ درصد به دلیل سرطان ریه بوده است.

زمانی که هوا آلوده باشد، افراد مسن، کودکان، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی یا قلبی عروقی بیشتر در معرض خطر هستند. ثابت شده است که در شهرهای بزرگ با بزرگراه‌های شلوغ و صنعت توسعه‌یافته، خطر اثرات مضر آلودگی هوا بر سلامت انسان بیشتر از مناطق روستایی است.

شیوع بیماری ریوی ناشی از آلودگی هوا

سطح آلودگی هوا در بسیاری از نقاط جهان به طور خطرناکی بالاست. بر اساس داده‌های جدید سازمان جهانی بهداشت (WHO)، از هر ۱۰ نفر ۹ نفر هوای با غلظت بالایی از آلاینده‌ها را تنفس می‌کنند. هرسال آلودگی هوای محیط (اتمسفر) و محیط داخلی جان ۷ میلیون نفر را می‌گیرد. به همین علت است که بیماری ریه چهارمین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان است.

تأثیر آلودگی هوا بر  ریه

مواد مضر موجود در هوا نه‌تنها بر ریه بلکه بر کل بدن انسان تأثیر می‌گذارد.  پوست، غشاهای مخاطی، اندام‌های بینایی و بویایی، سیستم ایمنی را مختل می‌کند. آلودگی هوا می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان شود و علاوه بر آن می‌تواند روی سلامای مادر و نوزاد تاثیر گذاشته و خطر بچه‌دارشدن با ناهنجاری‌ها را افزایش می‌دهد، اما اندام‌های تنفسی ما بیشترین آسیب را  در آلودگی هوا می‌بینند. ابتدا بیایید بررسی کنیم که آلودگی هوا به چه معناست؟

آلودگی هوا به وجود هرگونه ماده شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی در آن اطلاق می‌شود. انتشار گازهای گلخانه‌ای از شرکت‌های صنعتی، اگزوز خودروها، گرمایش اجاق‌ها در خانه‌ها، آتش‌سوزی (آتش‌سوزی در جنگل‌ها، سوزاندن زباله‌ها و باتلاق‌های زغال‌سنگ نارس و غیره)، فوران‌های آتشفشانی منابع اصلی آلودگی هوا هستند. خطرناک‌ترین آلاینده‌ها عبارت‌اند؛ از ذرات معلق، مونوکسید کربن، ازن، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و فرمالدئید. هنگام استنشاق، چنین هوایی به ریه‌های فرد وارد می‌شود که از گازهای مضر و آئروسل‌ها، گردوغبار، دود و خاک اشباع شده است. ممکن است حاوی باکتری‌ها و ویروس‌های بیماری‌زا، کنه‌های گردوغبار و آلرژن باشد.

عوارض آلودگی هوا بر انسان

به طور کلی  آلودگی هوا احتمال ابتلا به بیماری های زیر را بالا می‌برد :

• آسم
• سکته مغزی
• حملات قلبی
• سرطان 
• زوال عقل
•  سرفه یا خارش چشم 
•  عفونت های تنفسی
• بیماری عروق کرونر قلب
• بدتر شدن بسیاری از بیماری های تنفسی و ریوی
• علائم افسردگی و رفتارهای خودکشی
•  مرگ زودرس

علاوه بر عوارض کوتاه مدت علائم بلند مدتی مانند ریزش مو، برونشیت، اختلالات خلقی و… نیز می‌تواند بروز پیدا کند.

بیماری‌های حاد تنفسی

آلودگی هوا باعث تحریک غشاهای مخاطی چشم، بینی و گلو می‌شود و در نتیجه ایمنی موضعی را کاهش می‌دهد. سیستم ایمنی ضعیف قادر به مقاومت در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها نیست و در نتیجه افراد بیشتر به بیماری‌های تنفسی مبتلا می‌شوند.

در مناطقی که آلودگی هوا زیاد است، بیماری‌های تنفسی نه‌تنها شایع‌تر، بلکه شدیدتر هستند و احتمال مرگ‌ومیر آنها بیشتر است. این توسط داده‌های تعدادی از مطالعات تأیید شده است.

بیماری‌های مزمن تنفسی

تحقیقات تأیید می‌کند که آلودگی هوا باعث بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آسم،بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و فیبروز ریوی می‌شود. این بیماری‌ها اگر زود تشخیص داده شوند و بیمار هرچه بیشتر از قرار گرفتن در معرص عوامل خطر دورتر باشند، امکان بهبودی و جلوگیری عود بیماری بیشتر خواهد شد.

تاثیر آلودگی هوا در بیماران آسم

آلودگی هوا باعث افزایش فراوانی آسم، ایجاد آسم و مراجعات اورژانسی مرتبط با آسم می‌شود. محققان دانشگاه متروپولیتن جورج واشنگتن در ایالات متحده نشان داده‌اند که سطح آسم دوران کودکی به غلظت دی‌اکسید نیتروژن در هوا بستگی دارد. در طول این مطالعه، دانشمندان داده‌های مربوط به کیفیت هوا و موارد جدید آسم در کودکان را در ۱۹۴ کشور و ۱۲۵ شهر بزرگ در سراسر جهان بررسی کردند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که سالانه ۴ میلیون مورد جدید آسم در کودکان با آلودگی هوا با دی‌اکسید نیتروژن مرتبط است و یک‌پنجم کل موارد آسم در جهان در مراکز شهری رخ می‌دهد.

علائم آلودگی هوا در بدن

علائم آلودگی هوا بر بدن عبار‌ت‌اند از:

• سردرد
• حالت تهوع
• احساس ضعف
• کاهش توانایی کار 
• سوزش و خارش چشم
• سرف مکرر
• تنگی نفس
• ضربان قلب بالا

تاثیر آلودگی هوا بر بارداری

زنان باردار در معرض آلودگی هوا با افزایش خطر سقط جنین، سقط جنین و مرده زایی مواجه هستند. همچنین بر اساس مطالعه‌ای که خطر آلودگی برای عموم مردم را بررسی می‌کند، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به طور قابل توجهی خطر ناباروری را افزایش می‌دهد. تجزیه و تحلیل ۱۸۰۰۰ زوج در چین نشان داد کسانی که در معرض سطوح بالاتر آلودگی ذرات ریز قرار دارند، ۲۰ درصد بیشتر در معرض خطر ناباروری هستند.
در واقع ذرات آلودگی می‌توانند باعث التهاب در بدن شوند و به تولید تخمک و اسپرم آسیب برسانند. مطالعه دیگری که اخیراً روی ۶۰۰ زن مراجعه‌کننده به یک کلینیک ناباروری در ایالات متحده انجام شد، نشان داد که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا با کاهش تخمک‌های بالغ در تخمدان‌ها مرتبط است.

آلودگی هوا در خانه

ما حدود ۸۰ درصد از زمان خود را در داخل خانه می‌گذرانیم. خانه ما جایی است که در آن احساس امنیت می‌کنیم. این در حالی است که ترکیب هوای خانه ما حدود ۵-۱۰ برابر آلوده‌تر از خیابان است. هوای داخل خانه معمولاً خشک است و حاوی غلظت بالایی از آلاینده‌های شیمیایی است. هوای خشک، با سطح رطوبت زیر ۳۰-۴۰٪، منجر به بدتر شدن عملکرد سیستم تنفسی انسان می‌شود. پوست و غشاهای مخاطی دستگاه تنفسی خشک می‌شود، فیلتر هوا توسط ریه‌ها بدتر می‌شود، مقاومت در برابر بیماری‌های ویروسی کاهش می‌یابد.

خانه و محل کار مدرن مملو از وسایل الکترونیکی است که در نتیجه کار، مقدار زیادی یون با بار مثبت تولید می‌کند که برای بدن ما نیز نامطلوب است. برای سلامتی انسان، بسیار مهم است که خانه او از چه مصالحی ساخته شده است، از چه اجاق‌گاز استفاده می‌کند (گاز یا برق)، از چه موادی در دکوراسیون داخلی خانه استفاده می‌شود، از چه مبلمانی ساخته شده است، آیا فرش وجود دارد یا خیر.  گل و غیره در خانه. از جمله خطرناک‌ترین ناخالصی‌های هوای معمولی برای خانه، باید به فرمالدئید، قطران، دود تنباکو، گردوغبار و تعدادی از ذراتی که در اثر تخریب مواد مصنوعی تشکیل می‌شوند اشاره کرد: ذرات و الیاف پلاستیک، آزبست و سایر ساختمان‌ها.

به‌سختی می‌توان از آلاینده‌های هوا پنهان ماند چرا که آنها ۲۴ ساعت شبانه‌روز و ۳۶۵ روز سال بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارند. ما هر روز تقریباً ۲۴۰۰۰ نفس می‌کشیم و برای احساس خوب و لذت‌بردن از زندگی به هوای تمیز نیاز داریم.

برای جلوگیری از تأثیر آلودگی هوا بر ریه چه کنیم؟

هنگام رانندگی از خود محافظت کنید؛ هنگامی که در ترافیک هستید پنجره‌های خود را ببندید و سیستم تهویه خود را طوری تنظیم کنید که هوا را به گردش درآورد تا از تنفس اگزوز خودرو جلوگیری شود. مسیر‌های رانندگی را انتخاب کنید که کمتر تردد می‌شود، به خصوص با وسایل نقلیه دیزلی.
از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها اجتناب کنید؛ تا حد امکان از دود چوب، اگزوز خودرو، دود تنباکو و سایر منابع ذرات معلق در هوا دور نگه دارید. از فعالیت طولانی مدت در فضای باز در نزدیکی جاده‌های شلوغ یا در روز‌هایی که کیفیت هوا ضعیف است خودداری کنید.

 زمانی که آلودگی هوا به سطح بالایی می‌رسد، استفاده از ماسک و مصرف آب می‌تواند تأثیرگذار باشد. یکی از راه‌حل‌های مؤثر برای محافظت از خود و عزیزانتان در برابر استنشاق هوای آلوده استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا است.

دستگاه‌های تصفیه هوا برای کسانی که به‌سلامت خود اهمیت می‌دهند یک چیز ضروری است. این دستگاه‌ها به طور قابل توجهی کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد و بر سلامت همه ساکنان آن تأثیر مثبت می‌گذارد.

به طور خلاصه برای آلودگی هوا :

• تغذیه سالم را فراموش نکنید.
• در ساعات شلوغ تردد نکنید به خصوص با موتور!
• همیشه پیش خود آب داشته باشید.
• از جاده‌های فرعی استفاده کنید (مخصوصاً اگر با کودکان سفر می‌کنید).
• از ساعت شلوغی برای فعالیت‌های خود (مثلاً زمانی که برای دویدن بیرون می‌روید) اجتناب کنید.
• بیشتر در پارک‌های سبز (در مناطق شهری) بمانید.