آمفیزم ریوی: علت، علائم، تشخیص و درمان آن!

آمفیزم یک بیماری ریوی است. آمفیزم در نتیجه سال‌ها آسیب به ریه رخ می‌دهد. درمان آمفیزم ریوی برای کاهش علائم در بیمار انجام می‌شود. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی آمفیزم ریوی، علائم، علت، تشخیص و درمان‌ آن بپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر تا آخر این مقاله همراه ما بمانید.

آمفیزم ریوی چیست؟

آمفیزم یک بیماری ریوی است که در آن آلوئول‌های داخل ریه آسیب می‌بینند. آلوئول‌ها که به آنها کیسه‌های هوایی نیز می‌گویند، ساختارهایی هستند که از طریق آنها اکسیژن وارد خون می‌شود. آسیب به آلوئول‌ها و از بین رفتن آنها، باعث می‌شود که تبادل هوا در ریه‌ها قطع شود. افراد مبتلا به آمفیزم ریوی معمولا در حین ورزش در تنفس مشکل دارند. آمفیزم باعث می‌شود ریه‌ها خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهند و آسیب غیرقابل برگشتی به آنها وارد می‌شود. بنابراین هدف اصلی درمان، توقف پیشرفت بیماری و کنترل علائم است.

چه چیزی باعث آمفیزم ریوی می‌شود؟

مواردی مانند: سیگار کشیدن،‌ کمبود آلفا ۱ آنتی تریپسین (AAT) و آلودگی هوا از عوامل متعددی هستند که می‌توانند باعث ابتلا به این بیماری شوند. در ادامه به بررسی هر یک از موارد ذکر شده، می‌پردازیم.

سیگار کشیدن

افراد سیگاری حدود ۶ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض ابتلا به آمفیزم هستند.

کمبود آلفا ۱ آنتی تریپسین AAT))

AAT، پروتئینی است که در خون افراد سالم یافت می‌شود. وظیفه اصلی این پروتئین جلوگیری از آسیب رساندن گلبول‌های سفید به بافت‌های خود بدن است. گلبول‌های سفید خون، سلول‌هایی هستند که از ایجاد عفونت در بدن جلوگیری می‌کنند. برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی، AAT کمتری دارند. در صورت کمبود AAT، گلبول‌های سفید خون می توانند به بافت های بدن شما آسیب برسانند. بنابراین آسیب به بافت ریه توسط این سلول‌ها منجر به ایجاد آمفیزم می‌شود. افراد مبتلا به کمبود AAT و افراد سیگاری به طور قابل توجهی در معرض خطر آمفیزم و مشکلات کبدی هستند.

قرار گرفتن در نزدیکی افراد سیگاری

قرار گرفتن در نزدیکی افراد سیگاری یا محیط‌هایی که در آنها دود سیگار وجود دارد، خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی را به همراه دارد.

آلودگی هوا

تصور می‌شود که مواد محرک استنشاق شده به دلیل آلودگی هوا نیز در ایجاد آمفیزم نقش دارند.

علائم آمفیزم ریوی چیست؟

در بیماران آمفیزم ریوی، برخی از ماهیچه‌هایی که در فرآیند تنفس نقش دارند، به طور نرمال باید به تنفس کمک کنند و کار آنها باید آسان باشد. اما در آمفیزم ریوی، ساختار و عملکرد ریه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ریه‌ها نمی‌توانند به طور کامل هوای مورد نیاز را جذب کنند و آن را به خوبی به بدن عرضه کنند. به دلیل مشکلات در تنفس، ماهیچه‌های تنفسی بیشتری برای کار کردن باید زحمت بکشند و انرژی بیشتری صرف این فعالیت می‌شود. در نتیجه، این ماهیچه‌ها زودتر از حالت عادی خسته می‌شوند و باعث می‌شود بیماران آمفیزم حتی در انجام فعالیت‌های سبک، مشکلات تنفسی را تجربه کنند. این مشکلات می‌تواند شامل نفس نفس زدن، احساس خارش در سینه، خستگی و عدم توانایی در استنشاق عمیق‌تر باشد.

به طور کلی، آمفیزم ریوی می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر روی عملکرد تنفسی فرد داشته باشد و باعث محدودیت‌ها و ناراحتی‌هایی در زندگی روزمره او شود. در صورت تجربه هرگونه مشکل تنفسی یا افزایش آن، مهم است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب را دریافت کنید.

 شروع آمفیزم ریوی در افراد سیگاری معمولاً در سنین ۶۰-۴۵ سالگی است. در واقع آسیب ریه در فرد زودتر شروع شده است. در سنین ۶۰-۴۵ سالگی علائم مربوط به آسیب ریه بروز می‌کند؛ حتی افراد سالم با افزایش سن، کاهش ظرفیت ریه را تجربه می‌کنند. افراد مبتلا به آمفیزم ممکن است به دلیل افزایش سن و بیماری آمفیزم ضعف جدی‌تری را در ظرفیت ریه تجربه کنند. معمولاً تنها علامت آمفیزم در مراحل اولیه تنگی نفس است. با پیشرفت آمفیزم، بیمار علائم زیر را تجربه می‌کند:

• خس خس سینه
• سرفه‌های مداوم
• علائم سفتی یا درد قفسه سینه ممکن است رخ دهد.
• از دست دادن اشتها
• افسردگی
• مشکلات خواب
• کبودی روی لب‌ها
• خستگی
• عفونت‌های مکرر ریه
• سردرد
• کاهش وزن

تشخیص آمفیزم ریوی چگونه است؟

تشخیص آمفیزم ریوی ممکن است از طریق انجام تست‌های تشخیصی مختلفی از جمله انجام عکس‌برداری رادیولوژی قفسه سینه، CT اسکن یا MRI، انجام آزمایشات همراه با تحلیل نمونه‌های خون و سایر مایعات بدن مانند آزمایش سرمی، تست شنوایی، آزمایش عملکرد ریه، آزمایش فشار خون و … صورت پذیرد. معمولاً در صورت شکایت از علائمی مانند سرفه، تنگی نفس، خستگی، سیاه شدن ناگهانی یا سردرد، پزشک معالج برای تشخیص آمفیزم ریوی، از ترکیب این تست‌ها استفاده می‌کند.

آمفیزم ریوی چگونه درمان می‌شود؟

آمفیزم و COPD (زیرشاخه آمفیزم)، بیماری‌هایی هستند که به طور کامل قابل درمان نیستند. هدف اصلی درمان در این بیماری‌ها توقف پیشرفت آسیب ریه و کاهش علائم بیمار است. برخی از درمان‌ها را می‌توان برای تسهیل تنفس در بیماران آمفیزم به کار برد. این درمان‌ها عبارت‌اند از: توانبخشی ریه، تغذیه درمانی، استفاده از دستگاه اکسیژن، ورزش منظم و… . در ادامه به بررسی هر یک از این موارد پرداخته‌‌ایم.

توانبخشی ریه

در توانبخشی ریه، تکنیک‌های تنفسی به بیمار آموزش داده می‌شود و تمریناتی انجام می‌شود تا بیمار به تکنیک صحیح عادت کند.

تغذیه درمانی

تغذیه یک درمان ضروری برای بیماران است. در مراحل اولیه آمفیزم، بسیاری از بیماران اضافه وزن دارند، به همین دلیل حفظ وزن مناسب بسیار تاثیرگذار است. در مرحله پیشرفته آمفیزم، کاهش وزن شدید در بسیاری از بیماران دیده می‌شود. با تغذیه درمانی سعی می‌شود وزن این بیماران در محدوده ایده آل نگه داشته شود.

بیشتر مطالعه کنید : تغذیه در بیماری‌های تنفسی

دستگاه اکسیژن

در مرحله پیشرفته آمفیزم، سطح اکسیژن خون بسیاری از بیماران به شدت پایین می‌آید. این بیماران باید اکسیژن بیشتری دریافت کنند. بسیاری از بیماران نیاز به پشتیبانی ۲۴ ساعته دستگاه اکسیژن دارند. معمولا برای این بیماران دستگاه‌ اکسیژن تجویز می‌شود.

جراحی

بسته به شدت آمفیزم، پزشکان ممکن است به برخی از بیماران گزینه جراحی را پیشنهاد دهند. اصل اساسی درمان جراحی، برداشتن بافت آسیب دیده در ریه است. در مواردی که آسیب به ریه بسیار جدی است و سایر گزینه‌های درمانی موفقیت آمیز نبوده‌اند، پیوند ریه انجام خواهد شد.

جلوگیری از عوارض آمفیزم ریوی

برخی از کاربردها وجود دارد که بیماران مبتلا به آمفیزم می‌توانند برای جلوگیری از عوارض مرتبط با بیماری و کاهش علائم آنها انجام دهند. این برنامه‌ها عبارت‌اند از:

ترک سیگار

ترک سیگار هم به سلامت عمومی بیمار کمک می‌کند و هم پیشرفت آمفیزم را متوقف می‌کند.

ورزش منظم

اگرچه مشکلاتی مانند تنگی نفس، ورزش را دشوار می‌کند، اما ورزش به دلیل اینکه می‌تواند ظرفیت ریه را افزایش دهد، نباید رها شود.

محافظت در برابر هوای سرد

در هوای سرد، مجاری تنفسی باریک می‌شود. بنابراین تنفس در هوای سرد برای بیماران آمفیزم دشوارتر است. به همین دلیل، بیماران آمفیزمی باید قبل از بیرون رفتن در هوای سرد از وسایل حفاظتی مانند ماسک استفاده کنند.

دریافت واکسن

عفونت ریه در بیماران آمفیزم می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. به همین دلیل، بیماران باید واکسن ذات الریه (واکسن پنوموکوک) و واکسن آنفولانزا را در فواصل منظم تزریق کنند.

محافظت در برابر عفونت

اگر فردی در محیط اطرافش آنفولانزا یا سرماخوردگی دارد، نباید با این افراد ارتباط برقرار کند. بیماران باید قبل از ورود به گروه‌های شلوغ به خصوص در فصل آنفولانزا از ماسک استفاده کنند.

کلام آخر

آمفیزم ریوی، وضعیتی است که می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. اما تشخیص زودهنگام بیماری و شروع درمان مناسب، تاثیر مثبتی بر روند بیماری دارد. به همین دلیل برای افرادی که در گروه خطر آمفیزم قرار دارند (مثلا افراد سیگاری) مفید خواهد بود که در فواصل منظم به پزشک مراجعه کرده و کنترل‌های لازم را انجام دهند.

بیشتر مطالعه کنید: بهترین فوق تخصص ریه در تهران