تشخیص اختلالات خواب
خواب یکی از نیازهای فیزیولوژیکی ضروری برای زندگی است، مانند خوردن، نوشیدن آب یا تنفس. به همین دلیل، اگر خواب سالم حفظ نشود، می‌توان با بیماری‌های تهدیدکننده زندگی مواجه شد. اختلالات خواب اغلب از عادت اشتباه ما و مشکلات ناشی از استرس ایجاد می‌شود. با این حال تشخیص اختلالات خواب و ریشه آنها بسیار مهم است.
تشخیص اختلالات خواب
اولین قدم برای درک منشأ مشکلات خواب، داشتن یک دفترچه خاطرات خواب است. هر روز، مدت زمان خواب شب قبل، کیفیت خواب و سایر عواملی که ممکن است بر خواب شما تأثیر بگذارد را یادداشت کنید؛ برخی از این عوامل عبارتند از: مصرف الکل و کافئین، ورزش و چرت‌زدن. همچنین احساس خود را پس از بیدارشدن در صبح و در طول روز ثبت کنید.
پس از چند هفته، دفتر خاطرات خواب خود را از نظر الگوهای رفتاری از نزدیک بررسی کنید. این دفترچه خاطرات هر عادتی را که ممکن است در خواب شما اختلال ایجاد کند را نشان می‌دهد. سپس می‌توانید تنظیماتی را انجام دهید و فعالیت‌هایی را که ممکن است مانع از خواب سالم شبانه شده باشد، کاهش دهید. شما باید در مورد نگرانی‌ها و یافته‌های خود با پزشک خود صحبت کنید.
اگر پزشک شما لازم بداند، ممکن است شما را به یک “آزمایشگاه خواب” ارجاع دهد که در آن یک متخصص قلب، عملکرد مغز و تنفس شما را در هنگام خواب بررسی می‌کند. فعالیت عصبی و قلبی عروقی در طول خواب ممکن است پاسخگوی این باشد که چرا در به خواب‌رفتن یا ماندن در خواب مشکل دارید. متخصص خواب بر اساس این معاینات، تشخیص می‌دهد.
پلی‌سومنوگرافی (تست خواب)
تست خواب، ضبطی است که در آن چندین پارامتر با هم در طول حداقل ۶ ساعت، خواب فرد ارزیابی می‌شود. فرد باید در شب در شرایط آزمایشگاهی معاینه شود. با ارزیابی انجام شده در روز بعد، می‌توان الگوی خواب فرد و اختلالات خواب احتمالی را تشخیص داد.
اختلال خواب چگونه درمان می‌شود؟
عادات خواب فرد بر اساس نوع آن ارزیابی می‌شود. در صورت وجود، اختلال بهداشت خواب اصلاح می‌شود. در عین حال می‌توان با درمان‌های پزشکی لازم و دستگاه‌های تنفسی بیماران مبتلا به اختلال تنفسی در خواب را درمان کرد.
علل احتمالی اختلالات خواب که در تشخیص اختلالات خواب کمک می‌کند:
گاهی اوقات اختلال خواب ناشی از یک بیماری پزشکی است. علل زیر با اختلالات خواب مرتبط است: التهاب بینی و سینوس، آسم، دیابت، بیماری پارکینسون، فشار خون بالا، اضطراب، افسردگی بالینی و … .
با این حال، اغلب اوقات، اختلال خواب ناشی از عوامل غیرپزشکی است. این موارد عبارتند از: عادات بدخواب، عوامل سبک زندگی، استرس، رژیم غذایی و… .
انواع اختلالات خواب
می‌تواند به صورت اولیه یا ثانویه باشد. موارد اولیه شرایطی مانند پاراسومنیا یا آپنه خواب هستند. خواب نیز می‌تواند تحت تأثیر عوامل زیادی از جمله بیماری‌های روانی، بیماری‌های متابولیک، مصرف مواد مخدر، نوبت‌کاری، شرایط کاری باشد که از عوامل فرعی هستند.
هر کسی که دارای هر گونه شکایت مرتبط با خواب باشد باید توسط یک متخصص مغز و اعصاب که آموزش‌های ویژه‌ای در مورد خواب‌دیده است، ارزیابی شود. در صورت لزوم، آزمایش خواب ممکن است درخواست شود.
بیخوابی
شایع‌ترین اختلال خواب، یک وضعیت پیچیده است که به عنوان دشواری در به خواب‌رفتن یا بی خوابی تعریف می‌شود. بیخوابی کوتاه‌مدت ناشی از استرس روانی یا یک رویداد آسیب‌زای زندگی، وضعیتی است که اگرچه معمولاً برطرف می‌شود، اما کیفیت زندگی را مختل می‌کند و می‌تواند کاملاً در برابر درمان مقاوم باشد.
سندرم پای بی‌قرار
احساس ناخوشایندی در پاها ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث درد شود که خوابیدن را دشوار می‌کند. اکثر بیماران مبتلا به سندرم پای بی‌قرار میان‌سال یا مسن هستند و زنان دوبرابر بیشتر در معرض ابتلا به این سندرم هستند. سندرم پای بی‌قرار به عنوان یک اختلال عصبی طبقه‌بندی می‌شود. گزینه‌های درمانی و روش‌های تشخیصی با سایر اختلالات خواب متفاوت است.
آپنه خواب
آپنه خواب یک اختلال خواب نسبتاً شایع و بالقوه جدی است که در آن تنفس در طول خواب، کند یا متوقف می‌شود. این وضعیت باعث بیداری‌های مکرر در طول شب می‌شود؛ زیرا مغز شما کمبود اکسیژن را حس می‌کند و تنفس را فعال می‌کند. آپنه خواب به عنوان خواب قطع شده ناشی از تنفس دوره‌ای یا صداهای خوروپف یا تعلیق لحظه‌ای تنفس تعریف می‌شود. انحراف سپتوم یا پولیپ در سینوس‌ها می‌تواند باعث مشکل در تنفس در هنگام خواب شود. افراد مبتلا به آپنه خواب در هنگام خواب اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند که باعث اختلال در خواب می‌شود.
پاراسومنیا
این بیماری با رفتارهای حرکتی غیرطبیعی که در طول خواب رخ می‌دهد، مانند راه‌رفتن در خواب و ترس از خواب، مشخص می‌شود که معمولاً از کودکی شروع می‌شود و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. در عین حال، برخی از پاراسومنیاها مانند اختلال رفتاری خواب REM که ممکن است در بزرگسالی رخ دهد نیز ممکن است پیش ساز بیماری پارکینسون و سندرم‌های مشابهی باشد که ممکن است در آینده رخ دهد. هر کودک یا بزرگسال مبتلا به پاراسومنیا باید توسط متخصص مغز و اعصاب ارزیابی شود و برنامه‌ریزی برای تست خواب انجام شود.
پرخوابی
این اختلال می‌تواند بدون هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای و همچنین به صورت سندرم‌هایی با معیارهای تشخیصی مشخص مانند نارکولپسی و سندرم کاتاپلکسی رخ دهد.
اختلالات تنفسی در خواب
در آزمایشگاه‌های خواب، بیماران مبتلا به اختلال تنفسی در خواب، گروهی از بیماران را تشکیل می‌دهند که آزمایش‌های خواب بیشتر در آنها اعمال می‌شود. سندرم آپنه انسدادی خواب یکی از شایع‌ترین اختلالات تنفسی در خواب است. این حالت با خروپف، آپنه خواب و خواب آلودگی بیش از حد در طول روز ظاهر می‌شود. در صورت عدم درمان، یک عامل خطر برای بسیاری از بیماری‌ها مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی و سندرم متابولیک در آینده ایجاد می‌کند.
ختلال خواب ناشی از کار
اگر به صورت شیفت کار می‌کنید، مشکلات خواب اجتناب ناپذیر است. این مشکل برای افرادی که ساعات کاری آنها دائماً در حال تغییر است، بیشتر می‌شود. مهم است که در تعطیلات آخر هفته مانند روز‌های هفته بخوابید تا مشکل خواب نداشته باشید. به این ترتیب بدن زمان بیدار ماندن و زمان خواب را اشتباه نمی‌گیرد و مشکلات خواب کمتر می‌شود. بیدار شدن در ساعات مشخص هر روز صبح و رفتن به رختخواب هر شب در ساعت معین می‌تواند از اختلالات خواب جلوگیری کند.
اختلال خواب ناشی از ورزش
اگرچه تصور می‌شود استراحت و سبک زندگی آرام از بیخوابی جلوگیری می‌کند، اما افرادی که کم ورزش می‌کنند یا اصلاً ورزش نمی‌کنند، در به خواب رفتن در شب مشکل دارند. با ورزش منظم و پیاده روی هر روز، می‌توان بهتر به خواب رفت. بهترین زمان روز برای ورزش، بعد از ظهر است. ورزش را نباید نزدیک به خواب انجام داد. بین زمان خواب و ورزش باید حداقل ۲ ساعت فاصله باشد.
اختلال خواب ناشی از قرص‌های خواب
قرص‌های خواب‌آور را نباید بدون نظر پزشک مصرف کرد. برخی از قرص‌های خواب‌آور اگر هر روز استفاده شوند بعد از چند هفته هیچ فایده‌ای ندارند.
اختلال خواب ناشی از صدا
اتاق خواب باید تا حد امکان ساکت باشد. صداهای اتومبیل، هواپیما، تلویزیون و سایر صدا‌هایی که از زمین مجاور می‌آید باعث بیدار شدن نمی‌شود، اما کیفیت خواب را مختل می‌کند.
اختلال خواب ناشی از نور
اتاق خواب باید تا حد امکان تاریک باشد. اگر قرار است در طول روز بخوابید، باید پرده‌ها را بکشید و اتاق را تاریک کنید. نور حتی زمانی که چشم‌ها بسته است به چشم می‌رسد و می‌تواند خواب را مختل کند.
بهداشت خواب چیست؟
رعایت بهداشت به معنای افزایش کیفیت خواب است و یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای داشتن خوابی بهتر و سالم است. بهداشت خواب را می‌توان با موارد زیر به دست آورد:
- هر شب در ساعت معینی به رختخواب بروید.
- هر روز صبح در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
- صبح، زودتر از رختخواب بلند شوید.
- درگیرشدن در فعالیت‌های فیزیکی در طول روز.
- رفتن به رختخواب هنگام خواب.
- بلندشدن از رختخواب زمانی که نمی‌توانید به خواب بروید.
- جداسازی اتاق‌خواب از نظر صدا و نور.
- تنظیم عواملی مانند قهوه، چای، الکل، سیگارکشیدن.
- اگر قرار است در طول روز بخوابید، بین ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۴:۰۰، حداکثر ۴۵ دقیقه چرت بزنید.
زمان خواب کافی چقدر است؟
برای اینکه فرد خواب آرامی داشته باشد، هم باید مدت زمان خواب کافی باشد و هم کیفیت خوابش خوب باشد. مدت زمانی که هر فرد برای خواب نیاز دارد به صورت ژنتیکی تعیین می‌شود. برخی افراد ۳-۴ ساعت می‌خوابند و برخی ۸-۱۲ ساعت. مدت زمان خواب از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بنابراین افراد باید زمان مناسبی را برای خود ترتیب دهند.
