مصدومان شوک الکتریکی، غرق شدن، مسمومیت با گاز و خفگی، در تنفس مشکل دارند و ممکن است به طور ناگهانی تنفس آن‌ها متوقف شود. تنفس مصنوعی می‌تواند جان آن‌ها را نجات دهد؛ از آنجایی که اکثر افراد در عرض ۶ دقیقه پس از قطع تنفس می‌میرند، تنفس مصنوعی باید در اسرع وقت پس از مشاهده مشکل تنفسی شروع شود. برای آشنایی کامل با مراحل انجام انواع مختلف تنفس مصنوعی تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

تنفس مصنوعی چیست؟ 

تنفس مصنوعی (Artificial respiration)، فرایندی است که در آن از دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی یا توسط افراد آموزش دیده به صورت دهان به دهان، دهان به بینی و… برای تأمین نفس و تعویض هوای ریه‌ها در افرادی که قادر به تنفس طبیعی نیستند، استفاده می‌شود. 

تنفس مصنوعی در مواردی مانند حوادث ترومایی شدید، بیهوشی، مشکلات تنفسی حاد، بیماری‌های عصبی،فیبروز ریه، سندرم زجر تنفسی حاد ARDS و سایر وضعیت‌های اورژانسی و پزشکی به کار می‌رود. هدف اصلی تنفس مصنوعی، تامین اکسیژن و رساندن آن به ریه‌ها است. 

انواع روش‌های تنفس مصنوعی

روش‌های مختلفی برای تنفس مصنوعی وجود دارد که عبارت‌اند از: 

• دهان به دهان
• دهان به بینی
• سیلوستر
• هولگر نیلسن
• تنفس مصنوعی برای نوزادان و کودکان

مراحل انجام روش دهان به دهان

روش تنفس دهان به دهان (Mouth-to-mouth resuscitation)، یک روش کمک‌های اولیه و اورژانسی برای انجام تنفس مصنوعی است. این روش معمولا در مواقع اورژانسی مانند: توقف تنفس، غرق شدگی و… استفاده می‌شود. در ادامه مراحل انجام تنفس دهان به دهان را بررسی می‌کنیم: 

1. اگر فرد بیمار در حالت بدنی درستی نباشد و بر روی قفسه سینه افتاده باشد، امکان انجام تنفس دهان به دهان وجود ندارد.
2. پاهای مصدوم را صاف کرده و بازوی مصدوم را که به شما نزدیکتر است بگیرید و آن را طوری حرکت دهید که صاف و بالای سر او باشد؛ این روش را برای بازوی دیگر تکرار کنید. 
3. در کنار مصدوم زانو بزنید و زانوهای خود را نزدیک شانه‌های او قرار دهید (فضایی برای چرخاندن بدنش بگذارید). یک دست را پشت سر و گردن او برای محافظت از آن قرار دهید و دست دیگر را، زیر بازوی دور او بگیرید. 
4. مصدوم را با استفاده از یک کشش ثابت و یکنواخت به سمت خود بچرخانید. سر و گردن او باید در یک راستا با پشتش قرار داشته باشد. 
5. بازوهای مصدوم را به پهلویش برگردانید و پاهایش را صاف کنید، موقعیت خود را به گونه‌ای تغییر دهید که در کنار شانه‌های مصدوم زانو زده باشید. 
6. اگر ماده خارجی (آب یا کف) در دهان قربانی وجود دارد، آن را با انگشتان خود یا پارچه‌ای که دور انگشتان خود پیچیده اید، به سرعت پاک کنید. 
7. برای باز کردن مسیر هوا، دست خود را روی پیشانی فرد قرار دهید و سر او را به عقب بکشید. دست دیگر را بر روی فک فرد قرار داده دهان فرد را باز کنید. باید مراقب بود که زبان فرد راه تنفسی را مسدود نکند. 
8. با دستان خود، بینی فرد را بسته نگه دارید تا هوا از طریق دهان وارد ریه‌های او شود. سپس دهان خود را به آرامی روی دهان فرد قرار داده و به آرامی هوا را به دهان او بدمید. به طور تقریبی باید یک ثانیه هوا دمیده شود. سپس دهان خود را بردارید و بگذارید هوا از ریه‌های فرد خارج شود؛ این عمل را دو تا سه بار تکرار کنید. 

مراحل انجام تنفس مصنوعی دهان به بینی

1. مراحل اولیه این روش همانند روش دهان به دهان است و نیاز است بدن فرد را به همان روش‌ها در حالت مناسب قرار داده و راه تنفسی را باز کنید. 
2. اگر نمی‌خواهید مستقیماً دهان شما با بینی فرد تماس داشته باشد، می‌توانید پارچه نازک را روی بینی مصدوم قرار دهید، پارچه تاثیر زیادی بر انتقال اکسیژن و هوا ندارد. 
3. پس از دو بار تنفس که باعث بالا آمدن قفسه سینه می‌شود، سعی کنید نبض مصدوم را چک کنید. برای این کار دو انگشت اول (انگشت اشاره و وسط) دست را روی شریان‌های اصلی (شریان گلو، بازو و مچ دست) قرار دهید. (از انگشت شست خود برای گرفتن نبض استفاده نکنید زیرا ممکن است ضربان نبض خود را با نبض مصدوم اشتباه بگیرید.). با نگه داشتن دست دیگر خود بر روی پیشانی مصدوم راه هوایی را حفظ کنید. 
4. اگر نبض مصدوم را احساس نکردید، اما او نفس می‌کشید؛ اجازه دهید مصدوم به تنهایی نفس بکشد. در صورت امکان، او را گرم و حالت آزاد نگه دارید. در صورتی که نبض وجود داشت، ولی مصدوم نفس نمی‌کشید، به تنفس مصنوعی ادامه دهید. 

مراحل انجام سلوستر

روش انجام سیلوستر نیز مانند روش دهان به دهان است. با این تفاوت که تنفس مصنوعی سیلوستر با نسبت ۱ به دو انجام می‌شود، یعنی برای هر ۲ تنفس مصنوعی، ۱ ثانیه وقفه میان آن‌ها وجود دارد. 

مراحل تنفس مصنوعی هولگر نیلسن

این روش زمانی انجام می‌شود که نمی‌شود مصدوم رو چرخاند و صورت مصدوم رو به زمین است. 

1. یک پای خود را به آرنج مصدوم بچسبانید و پای دیگر خود را به حالت زانو زده در کنار مصدوم قرار دهید. دستان خود را روی کتف مصدوم (به پشت جوری که شست دست به سمت ستون فقرات باشد) قرار دهید. 
2. به مدت دو ثانیه به روی ریه بیمار از پشت فشار بیاورید. دست‌ها مصدوم را به سمت بالا به اندازه‌ای که به کتف او فشار نیاید حرکت داده و به مدت ۳ ثانیه در همین حالت نگه دارید. 
3. این مراحل را ۴ بار تکرار کنید. و سپس نبض مصدوم را چک کنید. 
4. اگر مصدوم شروع به نفس کشیدن کرد او را طبق اصول گفته شده بچرخانید. (کمر به سمت زمین و صورت به سمت آسمان) سپس دست مصدوم را رو به سینه به حالت ضربدری جمع کرد و دوباره به سمت بالا باز کنید. این حرکت را نیز باید ۴ بار تکرار کنید. 

مراحل تنفس مصنوعی برای نوزادان و کودکان

1. کودک را به پشت روی زمین و یا سطح صاف قرار دهید و با انگشتان هر دو دست فک پایین را از زیر و پشت بلند کنید تا دهان کودک باز شود. 
2. دهان خود را روی دهان و بینی کودک قرار دهید و با استفاده از دم‌های آهسته و با شدت کم، هوا را داخل ریه کودک بدمید. 
3. اگر راه‌های هوا همچنان مسدود باشد، کودک باید برای چند لحظه کوتاه از مچ پاها آویزان شود و یا روی بازو به صورت برعکس آویزان شود. دو یا سه ضربه نسبتا آرام، بین تیغه‌های شانه وارد شود، این کار برای باز کردن راه‌های تنفسی در صورت مسدود بودن آن است.

کلام پایانی

تنفس مصنوعی باید توسط افراد آموزش دیده و پزشکان انجام شود، این کار می‌تواند زندگی مصدومی که دچار حادثه شده را نجات دهد. در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف تنفس مصنوعی پرداختیم و مراحل انجام هر کدام را بررسی کردیم. نکته مهم در تمام این موارد آزاد کردن راه تنفسی و قرار گرفتن بدن مصدوم در شرایط مناسب  است. این کار برای جلوگیری از مسدود شدن راه‌های تنفسی و پیشگیری از انتقال آن‌ها به ریه است. 

سوالات متداول