فیبروز ریوی شامل گروهی از آسیب‌شناسی‌های مزمن و پیشرونده ریه است که با رسوب بیش از حد بافت اسکار فیبروتیک در سطح بینابینی مشخص می‌شود و تفاوت واضحی با سرطان ریه دارد. در واقع با فیبروز ریوی بافت ضخیم و سفت، عملکرد صحیح ریه‌ها را دشوارتر می‌کند. با بدتر شدن فیبروز ریوی، مشکل تنفسی بیمار به‌تدریج افزایش می‌یابد. سرطان ریه بیماری است که از ریه‌ها منشأ می‌گیرد و باعث رشد کنترل نشده سلول‌های بدخیم از آلوئول‌ها تا بافت‌های ریه می‌شود که عملکرد ریه‌ها را برای انتقال اکسیژن تنفس شده به جریان خون و تصفیه آن از دی‌اکسیدکربن تولید شده به خطر می‌اندازد. با این حال برای بسیاری این سؤال وجود دارد که تفاوت فیبروز ریه با سرطان ریه در چیست؟ در این بخش به بررسی این تفاوت می‌پردازیم. همراه ما باشید.

تفاوت فیبروز ریه با سرطان ریه

فیبروز ریوی شامل زخم شدن ریه‌ها است که باعث ضخیم‌شدن بافت ریه می‌شود. این امر به دلیل اینکه به ریه‌ها اجازه نمی‌دهد اکسیژن کافی در خون را تأمین کند، تنفس بیمار را دچار مشکل می‌کند. فیبروز ریوی یک فرآیند غیرقابل‌برگشت است. مکانیسم توسعه انکولوژی در فیبروز ریوی هنوز نامشخص است. بر اساس برخی مطالعات با گذشت زمان، سرطان در ۱۴.۵ درصد از بیماران ظاهر می‌شود.

فیبروز ریوی چیست؟

در فیبروز ریوی، افزایش رسوب کلاژن مشاهده می‌شود که با یک فرآیند التهابی مزمن در ریه همراه است و یا منجر به تغییرات آناتومیکی و عملکردی ریه می‌شود که موارد زیر را با خود به دنبال دارد:

• انبساط ریه با افزایش کار و خستگی، تنفس دشوارتر است.
• تغییرات غشای آلوئولی – مویرگی با کاهش کارایی تبادل گاز‌های تنفسی مانند اکسیژن و دی‌اکسیدکربن.

عوارض فیبروز ریوی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

فشار خون ریوی (پرفشاری خون ریوی)

بر خلاف فشار خون سیستمیک، این وضعیت فقط بر شریان‌های ریه تأثیر می‌گذارد. زمانی شروع می‌شود که کوچک‌ترین شریان‌ها و مویرگ‌ها توسط بافت اسکار فشرده می‌شوند و باعث افزایش مقاومت در برابر جریان خون در ریه‌ها می‌شوند. این به نوبه خود باعث افزایش فشار در شریان‌های ریوی و بطن راست می‌شود.

نارسایی قلب راست

این عارضه جدی زمانی رخ می‌دهد که بطن راست قلب برای حرکت خون از طریق شریان‌های ریوی تا حدی مسدود شده، باید سخت‌تر از حد معمول پمپ کند.

نارسایی تنفسی

این اغلب آخرین مرحله بیماری مزمن ریوی است. زمانی اتفاق می‌افتد که سطح اکسیژن خون به طور خطرناکی پایین باشد.

سرطان ریه

فیبروز ریوی طولانی مدت نیز خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد.

عوارض ریوی

با پیشرفت فیبروز ریوی، می‌تواند منجر به عوارضی مانند لخته‌شدن خون در ریه‌ها، عفونت‌های ریوی یا آتلکتازی (فروپاشی نواحی ریه) شود.

آسیب ریوی ناشی از فیبروز ریوی قابل‌برگشت نیست، اما دارو‌ها و درمان‌ها گاهی اوقات می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

سرطان ریه چیست؟

سرطان ریه نوعی نئوپلاسم است که بر دو اندام اسفنجی و متقارن واقع در داخل قفسه سینه تأثیر می‌گذارد که وظیفه پاکسازی خون از دی‌اکسیدکربن و توزیع اکسیژن تنفس شده به سلول‌های بدن را از طریق جریان خون دارند.

این تومور می‌تواند از آلوئول‌ها (حفره‌هایی که در انتهای برونشیول‌ها یافت می‌شوند) ایجاد شود. نئوپلاسم می‌تواند از خود نایژه‌ها که کوچک‌ترین شاخه‌های برونش را تشکیل می‌دهند، منشأ بگیرد.

انواع مختلفی از سرطان ریه وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص و درجات شدت متفاوتی برای بیمار هستند که به مرحله بیماری نیز بستگی دارد. علاوه بر این، ریه‌ها همچنین می‌توانند محلی برای ایجاد متاستازها به دلیل انواع دیگر تومورها که از جاهای دیگر منشأ می‌گیرند، باشد. یک مثال سرطان سینه است که حتی می‌تواند به این اندام‌ها متاستاز دهد.

تفاوت فیبروز ریه با سرطان ریه از نظر علت

فیبروز ریه می‌تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• قرارگرفتن طولانی مدت در معرض سموم و آلاینده‌های خاص (گردوغبار سیلیس، الیاف آزبست، گردوغبار زغال‌سنگ)
• برخی از بیماری‌ها، به ویژه بیماری‌های خود ایمنی (درماتومیوزیت، پلی میوزیت، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی)
• رادیوتراپی و برخی دارو‌ها (شیمی درمانی، آمیودارون و برخی آنتی بیونیک‌ها)
• در برخی موارد، علت هرگز پیدا نمی‌شود. فیبروز ریوی بدون علت شناخته شده، فیبروز ریوی‌ایدیوپاتیک نامیده می‌شود.

عوامل خطر اصلی سرطان ریه، عبارت‌اند از:

• سیگارکشیدن
• قرارگرفتن در معرض دود دست‌دوم سیگار
• قرارگرفتن در معرض موادی مانند رادون، آزبست، آرسنیک، نیکل، قطران، کروم

تفاوت فیبروز ریه با سرطان ریه از نظر علائم

علائم فیبروز ریوی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تنگی نفس
• سرفه خشک
• خستگی

سیر فیبروز ریوی و شدت علائم می‌تواند به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد با یک بیماری به‌سرعت علائم شدیدی از خود نشان می‌دهند. بعضی دیگر علائم متوسطی دارند که آهسته‌تر، طی ماه‌ها یا سال‌ها بدتر می‌شود. برخی از افراد ممکن است بدتر شدن سریع علائم (تشدید حاد)، مانند تنگی نفس شدید را تجربه کنند که می‌تواند چند روز یا چند هفته ادامه یابد.

علائم سرطان ریه می‌تواند متفاوت باشد، اما شایع‌ترین آنها به شرح زیر است:

• سرفه‌های مداوم
• سرفه‌کردن خون یا خلط فلزی رنگی اکسید شده
• درد قفسه سینه که معمولاً با تنفس عمیق، سرفه یا خنده بدتر می‌شود.
• خستگی و فرسودگی
• گرفتگی صدا
• کاهش وزن

تفاوت فیبروز ریه  با سرطان ریه  چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص فیبروز ریوی نیاز به ارزیابی کامل بیمار دارد:

• شرح‌حال و ویزیت بالینی
• تست‌های عملکرد تنفسی مانند اسپیرومتری و انتشار مونوکسید کربن آلوئولی – مویرگی: کاهش هارمونیک حجم‌های استاتیک و دینامیکی و همچنین تغییر تبادلات گازی وجود خواهد داشت.
• تجزیه‌وتحلیل خون
• معاینات رادیولوژیکی: اشعه ایکس قفسه سینه و سی تی اسکن ریه با وضوح‌بالا

تشخیص سرطان ریه

به‌موقع بودن یک عامل تعیین‌کننده در مبارزه با سرطان است. به همین دلیل است که تشخیص زودهنگام و صحیح یک گام اساسی در مواجهه با هر نوع سرطان است.

کافی است بگوییم از هر ۱۰۰ بیمار مبتلا به سرطان ریه فقط پنج سال پس از تشخیص زنده هستند، اما اگر تومور در مرحله اول عمل شود، بقا حدود ۷۰ درصد است و با تشخیص خیلی زود به اوج ۹۰ درصد می‌رسد.

در مورد سرطان ریه، متأسفانه این بیماری در مراحل اولیه می‌تواند بدون علامت ظاهر شود. با این حال، اگر علائم مشکوک و مداوم دارید، مهم است که با پزشک خود تماس بگیرید. در آن مرحله، معاینات و تجزیه‌وتحلیل‌های عمیق ممکن است برای روشن‌شدن تصویر بالینی بیمار تجویز شود. در میان آزمایش‌های تصویربرداری ابزاری که بیشتر برای تشخیص سرطان ریه استفاده می‌شود، مطمئناً اشعه ایکس قفسه سینه است. اسکن PET و CT نیز می‌تواند تجویز شود، اما بیوپسی از نمونه بافت تومور و تجزیه‌وتحلیل بافت‌شناسی بعدی برای تشخیص خاص ضروری است. برونکوسکوپی یعنی نظارت بر داخل برونش‌ها از طریق یک پروب که با یک لوله کوچک از طریق دهان وارد می‌شود و همچنین می‌تواند اطلاعات مفیدی را برای اطمینان از شرایط بالینی بیمار ارائه دهد.

فیبروز ریوی چگونه درمان می‌شود؟

اگرچه درمان خاصی برای فیبروز ریوی با توانایی جلوگیری از پیشرفت بیماری وجود ندارد، برخی از دارو‌ها می‌توانند پیشرفت بیماری را کاهش دهند. هیچ دارویی در حال حاضر نمی‌تواند فیبروز ریوی را کاهش دهد یا به طور کامل از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. با این حال، برخی درمان‌ها می‌توانند حداقل به طور موقت علائم را بهبود بخشند و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند؛ مانند کورتیکواستروئید‌ها و سرکوب‌کننده‌های ایمنی مانند سیکلوفسفامید و آزاتیوپرین. اکسیژن درمانی و فیزیوتراپی تنفسی می‌تواند علائم را بهبود بخشد و کیفیت زندگی بالاتری را برای بیمار تضمین کند. افراد مبتلا به فیبروز ریوی در برخی موارد انتخاب شده، می‌توانند تحت پیوند ریه قرار گیرند.

سرطان ریه چگونه درمان می‌شود؟

درمان‌های سرطان ریه به شکل سرطان ریه، مرحله بیماری و وضعیت کلی سلامت بیمار برای انجام درمان بستگی دارد.

عمل جراحی

با توجه به سرطان ریه سلول غیر کوچک، جراحی در اکثر موارد انتخاب می‌شود. موارد استثنا مواردی است که متاستاز‌ها قبلاً در نواحی مختلف و دور از محل منشأ تومور ایجاد شده است. هنگام انتخاب جراحی که در این موارد شامل صادرات بخش‌هایی از بافت ریه است، ارزیابی دقیق تصویر کلی بیمار و عملکرد ریه‌های او ضروری است تا از هرگونه مشکل تنفسی پس از عمل جلوگیری شود.

درمان دارویی

در مواردی که گزینه جراحی امکان‌پذیر نباشد، از درمان‌های رادیوتراپی همراه با شیمی درمانی استفاده می‌شود؛ بنابراین، درمان‌های دارویی برای آن دسته از بیمارانی که قبلاً تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند و در معرض خطر بالای عود هستند یا در مرحله پیشرفته بیماری هستند و متاستاز ایجاد کرده‌اند، اختصاص دارد. ترکیب شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز می‌تواند قبل از جراحی برای کاهش اندازه تومور یا بعد از آن برای از بین بردن آثار باقیمانده استفاده شود.

هدف درمانی مولکولی

در میان جدیدترین مرز‌ها در مبارزه با تومور‌ها، درمان‌های هدف مولکولی وجود دارد که شامل ضربه‌زدن به عوامل رشد درگیر در تکثیر سلول‌های سرطانی با مهارکننده‌ها است.

ایمونوتراپی

پیشرفت در مبارزه با سرطان ریه نیز به لطف استفاده از ایمونوتراپی صورت‌گرفته است. این شامل تداخل با مکانیسم مورد استفاده برای جلوگیری از تحریک سیستم دفاعی ما و در نتیجه فعال‌شدن سلول‌های ایمنی توسط تومور است.

درمان‌های موضعی

در برخی از بیماران، می‌توان با استفاده از موارد زیر، درمان را در مناطق خاص محلی کرد:

• رادیوتراپی استریوتاکتیک، تجویز دوز‌های بالای پرتو به اهداف تومور خاص با هدف تخریب آن‌ها توسط نکروز تومور.
• فرسایش فرکانس رادیویی، تخریب سلول‌های سرطانی توسط گرما
• فتودینامیک تراپی، تزریق دارویی که با نور برونکوسکوپ فعال می‌شود و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.