نارکولپسی: علت، علائم، تشخیص و درمان آن!
نارکولپسی یا حمله خواب یک اختلال خواب است که افراد را در طول روز بسیار خواب آلود میکند. افراد مبتلا به نارکولپسی برای مدت طولانی بیدار ماندن برایشان سخت است. آنها ناگهان به خواب میروند. این بیماری میتواند مشکلات جدی در برنامه روزانه آنها ایجاد کند. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی بیماری ذکر شده بپردازیم. با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.
نارکولپسی چیست؟
نارکولپسی یک اختلال خواب است که باعث میشود در طول روز به طور ناگهانی به خواب بروید که مقاومت در برابر آن تقریبا غیرممکن است. اگرچه این بیماری شایع نیست، اما به دلیل علائم و نحوه وقوع آن به طور گسترده شناخته شده است. نارکولپسی معمولاً قابل درمان است، اما این وضعیت میتواند باعث اختلالات شدید در زندگی، توانایی کار و روابط اجتماعی شما شود.
علائم نارکولپسی چیست؟
علائم نارکولپسی به چهار علامت مختلف تقسیم میشوند. اما اکثر افراد مبتلا به این بیماری هر چهار علامت را ندارند. این علائم عبارتاند از:
- خوابآلودگی مفرط در طول روز
- ضعف عضلانی ناگهانی (کاتاپلکسی)
- توهمات مرتبط با خواب
- فلج خواب
- فراموشی
در ادامه به بررسی کامل این موارد پرداختهایم.
خوابآلودگی مفرط در طول روز
این علامت برای همه مبتلایان به نارکولپسی اتفاق میافتد. افراد مبتلا به نارکولپسی و متخصصان این بیماری اغلب این موارد را به عنوان حملات خواب توصیف میکنند.
ضعف عضلانی ناگهانی (کاتاپلکسی)
کاتاپلکسی میتواند اثرات خفیفی داشته باشد و یک طرف بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد یا فقط ضعف عضلانی خفیف داشته باشد.
توهمات مرتبط با خواب
این توهمات درست بعد از به خواب رفتن یا درست قبل از بیدار شدن اتفاق میافتند.
فلج خواب
افراد مبتلا به نارکولپسی اغلب فلج خواب را تجربه میکنند. در هنگام فلج خواب، هنگام به خواب رفتن یا بیدار شدن نمیتوانید حرکت کنید یا صحبت کنید. معمولاً این علامت کوتاه است. (چند ثانیه یا چند دقیقه طول میکشد.) اما میتواند ترسناک باشد. ممکن است از وقوع آن آگاه باشید و بعداً آن را به خاطر بیاورید.
فراموشی
افراد مبتلا به این بیماری معمولا به یاد نمیآورند که قبل از خواب که چه کار میکردند.
انواع نارکولپسی
بیماری نارکولپسی دونوع مختلف دارد. نوع ۱ این بیماری شامل کاتاپلکسی میشود. اما نوع ۲ این بیماری شامل کاتاپلکسی نمیشود. در ادامه به بررسی انواع نارکولپسی پرداختهایم.
- نوع ۱: این شکل شامل کاتاپلکسی است. حدود ۲۰ درصد از موارد نارکولپسی نوع ۱ هستند.
- نارکولپسی نوع ۲: این شکل شامل کاتاپلکسی نمیشود. حدود ۸۰٪ از موارد نارکولپسی، نوع ۲ هستند.
- نارکولپسی ثانویه: در موارد نادر، نارکولپسی میتواند به دلیل آسیب به هیپوتالاموس شما رخ دهد. این نوع آسیب به دلیل صدمات سر (مانند ضربه مغزی و آسیب های مغزی تروماتیک)، سکته مغزی، تومورهای مغزی و… ایجاد میشود.
در شرایط عادی، مغز شما اکثر کنترل ماهیچههای بدن را خاموش میکند تا شما را از تحقق رویاهایتان باز دارد. افراد مبتلا به کاتاپلکسی دچار ضعف ناگهانی عضلانی میشوند، مشابه اینکه بدن شما حرکات را در طول خواب عمیق (REM) محدود میکند.
کاتاپلکسی چیست؟
کاتاپلکسی خفیف ممکن است فقط صورت و گردن شما را تحت تأثیر قرار دهد. نوع شدید این بیماری ممکن است باعث سقوط شما به زمین شود که میتواند منجر به صدمات شود. این رویدادها معمولاً کمتر از چند دقیقه طول میکشند، اما ممکن است در این مدت اصلاً نتوانید حرکت یا صحبت کنید.
نارکولپسی چه کسانی را تحت تاثیر قرار میدهد؟
پزشکان معمولاً نارکولپسی را در افراد بین ۵ تا ۵۰ سال تشخیص میدهند. این بیماری در اواخر نوجوانی و اوایل ۲۰ سالگی ظاهر میشود. مردان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نارکولپسی هستند.
نارکولپسی چقدر شایع است؟
نارکولپسی خیلی شایع نیست. تحقیقات موجود نشان میدهد که از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر در سراسر جهان ۲۵ تا ۵۰ نفر را تحت تاثیر قرار میدهد. با این حال، تشخیص این بیماری اغلب سالها طول میکشد، بنابراین تخمین تعداد واقعی افراد مبتلا به آن دشوار است.
چگونه نارکولپسی بر بدن تأثیر میگذارد؟
برای درک نارکولپسی، لازم است بیشتر در مورد نحوه عملکرد چرخه خواب بدانید. این چرخه شامل مراحل زیر است:
- مرحله ۱ خواب سبک: این مرحله کوتاه بلافاصله پس از به خواب رفتن شما شروع میشود و حدود ۵ درصد از کل زمان خواب شما را تشکیل میدهد.
- مرحله ۲ خواب عمیقتر: این مرحله عمیقتر است و حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد کل زمان خواب را تشکیل میدهد (این عدد با افزایش سن افزایش مییابد).
- مرحله ۳ خواب با موج آهسته (Slow wave sleep): این مرحله حدود ۲۵ درصد از زمان خواب را تشکیل میدهد (این تعداد با افزایش سن کاهش مییابد). بیدار کردن کسی در مرحله سوم خواب بسیار سخت است و بیدار شدن مستقیم از آن معمولاً باعث اینرسی خواب میشود.
- خواب REM :REM مخفف حرکت سریع چشم است. این مرحله زمانی است که خواب میبینید. وقتی فردی در خواب REM است، میتوانید چشمان او را در زیر پلک هایش در حال حرکت ببینید.
اگر به نارکولپسی مبتلا نیستید، معمولاً وقتی به خواب میروید وارد مرحله ۱ میشوید و سپس وارد مراحل ۲ و ۳ میشوید و در نهایت به خواب REM میروید. و شروع به خواب دیدن میکنید. پس از اولین چرخه REM، یک چرخه جدید را شروع میکنید و به مرحله ۱ یا ۲ باز میگردید. یک چرخه به طور معمول حدود ۹۰ دقیقه طول میکشد تا چرخه دیگری شروع شود. اکثر افراد هر شب چهار یا پنج چرخه را پشت سر میگذارند (با فرض اینکه هشت ساعت کامل داشته باشند).
نارکولپسی چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک میتواند بر اساس علائم شما به نارکولپسی مشکوک شود. نارکولپسی با چندین بیماری دیگر مرتبط با مغز و خواب علائم مشترک دارد. به همین دلیل، تنها راه برای تشخیص قطعی نارکولپسی، آزمایشهای تشخیصی تخصصی است. قبل از انجام آزمایشهای اصلی پزشک ابتدا مطمئن میشود که خواب کافی دارید. این امر معمولاً شامل روشهای ردیابی ساده برای الگوهای خواب و بیداری شما، مانند اکتیوگرافی است. در این روش قالبا از یک دستگاه ساعت مانندی استفاده میکند که روی مچ دست بیمار بسته میشود. تا الگوهای حرکتی را ردیابی کند.
همچنین بیشتر بخوانید: روش تشخیص اختلالات خواب
چه آزمایشاتی برای تشخیص نارکولپسی انجام میشود؟
برخی از آزمایشات ممکن برای تشخیص نارکولپسی عبارتاند از:
- مطالعه خواب (پلی سومنوگرام)
- تست تاخیر خواب چندگانه (MSLT)
- حفظ تست بیداری
- تپ ستون فقرات (پنکسیون کمری)
در ادامه به بررسی کامل این آزمایشات پرداختهایم.
مطالعه خواب (پلی سومنوگرام)
مطالعه خواب شامل انواع مختلفی از حسگرها است که نحوه خواب شما را ردیابی میکنند. بخش کلیدی این آزمایش به طور رسمی به عنوان پلی سومنوگرام شناخته میشود، که شامل حسگرهای الکتروانسفالوگرام (EEG) میشود. این حسگرها امواج مغزی شما را ردیابی میکنند و به پزشکان این امکان را میدهند تا ببینند شما در چه مرحلهای از خواب هستید. مطالعه خواب میتواند به تشخیص نارکولپسی کمک کند، زیرا افرادی که این بیماری را دارند در مرحله REM در مقایسه با افرادی که این وضعیت را ندارند به طور غیرعادی سریع میخوابند.
تست تاخیر خواب چندگانه
این تست شامل چرتهای زمان بندی شده است که در یک بازه زمانی خاص اتفاق میافتد. که میتواند به تعیین اینکه آیا فرد دچار خواب آلودگی بیش از حد در طول روز یا علائم نارکولپسی شده است، کمک کند. تست خواب چند گانه، اغلب روز بعد پس از مطالعه خواب شبانه انجام میشود.
حفظ تست بیداری
این تست تعیین میکند که آیا میتوانید در طول روز بیدار بمانید، حتی در شرایطی که به راحتی میتوانید به خواب بروید. همچنین برای آزمایش اینکه آیا درمانهای محرک کمک میکند یا خیر، مفید است.
همچنین بیشتر بخوانید: تست خواب چیست؟
تپ ستون فقرات (پنکسیون کمری)
این آزمایش میتواند به تعیین اینکه آیا سطح اورکسین در CSF شما پایین است یا خیر کمک کند. این یک راه کلیدی برای تشخیص نارکولپسی نوع ۱ است. سطوح پایین اورکسین همچنین میتواند نشان دهنده این باشد که فرد مبتلا به نارکولپسی ممکن است دچار کاتاپلکسی شود، حتی اگر هنوز این علامت را نشان نداده باشد. متأسفانه، سطح اورکسین در افراد مبتلا به نارکولپسی نوع ۲ تغییر نمیکند، بنابراین همیشه آزمایشی نیست که به تشخیص قطعی کمک کند.
نارکولپسی چگونه درمان میشود؟
درمانها معمولاً با داروها شروع میشوند، اما تغییر در روال روزانه و سبک زندگی شما نیز میتواند کمک کند. به طور کلی، نارکولپسی به خوبی به درمان پاسخ میدهد، که به محدود کردن اختلالات ناشی از علائم کمک میکند. دارو درمانی روش اصلی برای درمان نارکولپسی است. اکثر داروها خواب آلودگی بیش از حد در طول روز را هدف قرار میدهند. داروهای احتمالی برای این بیماری عبارتاند از:
- داروهای بیداری: نمونههایی از این داروها عبارتاند از؛ مودافینیل و آرمودافینیل. این داروها سیستم عصبی شما را تحریک میکنند، که میتواند به کاهش شدت یا دفعات خواب آلودگی در طول روز کمک کند.
- آمفتامینها و محرکهای شبیه آمفتامین: این داروها عبارتاند از؛ متیل فنیدات یا ترکیبات آمفتامیندکستروآمفتامین
- داروهای ضد افسردگی: این داروها عبارتاند از؛ سروتونین- نوراپی نفرین، ونلافاکسین، فلوکستین، کلومیپرامین یا پروتریپتیلین (اما این موارد کمتر رایج هستند).
- سدیم اکسیبات: این دارو میتواند به خواب شما کمک کند و همچنین تعداد دفعات کاتاپلکسی را کاهش میدهد.
- داروهای موثر بر هیستامین: پیتولیزانت نمونهای از این دارو است. این دارو سلولها را از انجام برخی کارها باز میدارد یا مانع انجام میشود.
در حالی که گزینههای درمانی متعددی برای نارکولپسی در بزرگسالان وجود دارد، گزینههای درمانی در کودکان بسیار محدود است.
کلام آخر
نارکولپسی یک بیماری مرتبط با مغز است که باعث اختلال در فرآیندهای طبیعی خواب و بیداری بدن شما میشود. در حالی که این بیماری معمولاً خطرناک نیست، اما در شرایط خاص میتواند خطراتی ایجاد کند. همچنین وضعیتی است که میتواند زندگی، روال و فعالیتهای شما را به طور جدی مختل کند. بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه ممکن است با فعالیتهای معمولی مانند کار و رانندگی مشکل داشته باشند.
