استنت‌گذاری ریه چگونه است؟

بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث باریک شدن یا مسدود شدن راه هوایی و تنفسی شوند و در نتیجه، فرد احساس تنگی نفس را تجربه کند. استنت یک لوله توخالی است که می‌تواند در راه هوایی شما قرار گیرد تا ناحیه باریک شده را باز کند و به شما کمک کند تنفس کنید. بسته به اینکه ناحیه باریک کجاست، استنت را می‌توان در نای یا برونش قرار داد. نای شما لوله‌ای است که هوا را از بینی و دهان به داخل ریه‌ها می‌برد. یکی از پیشرفته‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی در این زمینه، اسنت‌گذاری است؛ تکنیکی نجات‌بخش که مسیر عبور هوا را باز کرده و عملکرد ریه‌ها را بهبود می‌بخشد. دکتر اردا کیانی، متخصص بیماری‌های ریوی و مداخلات پیشرفته برونکوسکوپی، در پیشبرد و انجام دقیق این روش نقش کلیدی دارند و تمرکز ایشان بر بازگرداندن کیفیت زندگی و توانایی تنفس طبیعی به بیماران است.

استنت‌گذاری ریه چیست؟

استنت‌گذاری ریه یا به بیان دقیق‌تر استنت‌گذاری راه هوایی (Airway Stenting)، یک روش درمانی مداخله‌ای غیرجراحی است که در آن یک لوله یا فنر کوچک به نام استنت از طریق برونکوسکوپی در داخل نای (تراشه) یا نایژه‌ها (برونش‌ها) قرار داده می‌شود تا انسداد یا تنگی راه هوایی باز شود. این روش برای حفظ باز بودن مسیرهای هوایی در بیمارانی استفاده می‌شود که به دلایل مختلفی مانند تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم، فشار خارجی ناشی از توده‌های اطراف نای یا ریه، تنگی پس از جراحی یا لوله‌گذاری طولانی‌مدت و همچنین نارسایی تراشه یا نایژه‌ها (Tracheomalacia) دچار مشکل تنفسی شده‌اند.

همچنین بخوانید: EBUS چیست؟

چه زمانی از استنت‌گذاری ریه استفاده می‌شود؟

استنت‌گذاری راه هوایی زمانی انجام می‌شود که بیمار دچار انسداد یا تنگی قابل‌توجه در مجاری تنفسی (نای یا نایژه‌ها) باشد و این تنگی باعث بروز علائم شدید تنفسی یا حتی تهدید حیات شود. در چنین شرایطی، استنت به‌ عنوان یک ابزار حمایتی یا درمانی برای باز نگه‌داشتن راه هوایی به کار می‌رود. مهم‌ترین موارد کاربرد استنت‌گذاری ریه عبارت‌اند از:

تنگی‌های بدخیم (Malignant airway obstruction)

استنت‌گذاری برای بیمارانی انجام می‌شود که به دلیل بیماری‌هایی مانند سرطان ریه دچار تنگی یا انسداد راه هوایی شده‌اند. این روش می‌تواند برای تومورهای اولیه ریه یا تراشه و همچنین متاستازهایی که از اندام‌های دیگر مانند تیروئید، مری، لنفوم یا مدیاستن به راه‌های هوایی فشار وارد می‌کنند، به کار رود. استفاده از استنت در این موارد به کاهش علائم تنفسی، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد مسیر باز برای ادامه درمان‌های دیگر مانند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی کمک می‌کند.

تنگی‌های خوش‌خیم (Benign airway stenosis)

در مواردی مانند تنگی راه هوایی پس از لوله‌گذاری طولانی‌مدت در بخش ICU (پست‌اینتوبیشن)، تنگی ناشی از جراحی تراکئوستومی یا آسیب‌دیدگی (تروما) و همچنین تنگی ایجادشده بر اثر عفونت‌های مزمن مانند بیماری سل یا گرانولوماتوز، استنت‌گذاری به‌ عنوان یک روش درمانی موثر به‌کار می‌رود. این روش با باز نگه‌داشتن راه هوایی به بیمار کمک می‌کند تا امکان ترمیم بافت یا انجام جراحی نهایی فراهم شود و در این مدت، کیفیت تنفس و زندگی بیمار به شکل قابل توجهی بهبود پیدا کند.

نارسایی یا ضعف دیواره نای (Tracheobronchomalacia)

در شرایطی که دیواره نای یا نایژه‌ها به دلیل ضعف ساختاری دچار فروریزش در هنگام بازدم می‌شوند، از استنت‌گذاری به‌ عنوان یک روش درمانی استفاده می‌شود. این مداخله با تقویت و پایدارسازی ساختار راه‌های هوایی، مانع انسداد تنفسی شده و به بهبود عملکرد تنفسی کمک می‌کند. در نتیجه، استنت‌گذاری نقش مهمی در حفظ سلامت بیماران و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها دارد.

فشار خارجی بر راه هوایی (Extrinsic compression)

فشار خارجی زمانی رخ می‌دهد که ساختارهای اطراف نای یا نایژه‌ها، مانند تومورها، غدد لنفاوی بزرگ‌شده، کیست‌ها یا عروق گشادشده، از بیرون به دیواره راه هوایی فشار وارد کنند. این فشار می‌تواند موجب تنگی یا انسداد مجرا شود. برخلاف تنگی‌های داخل‌لومی (Intraluminal) که ناشی از رشد یا توده درون خود راه هوایی هستند، این نوع تنگی نتیجه فشاری است که از بیرون به مجاری تنفسی وارد می‌شود.

فیستول تراکئوامی‌ژئال یا تراکئوازوفاژیال

فیستول تراکئوازوفاژیال یک ارتباط غیرطبیعی بین نای (تراشه) و مری است. در این وضعیت، محتویات مری مانند غذا، مایعات یا اسید معده وارد راه هوایی می‌شود و می‌تواند منجر به سرفه‌های شدید، آسپیراسیون، عفونت ریه و بروز پنومونی‌های مکرر شود. در فیستول‌های بدخیم، استنت‌گذاری معمولا نقش تسکینی (Palliative) دارد، زیرا بیماری در حال پیشرفت است. اما در فیستول‌های خوش‌خیم، مانند آسیب ایجادشده پس از لوله‌گذاری طولانی‌مدت، گاهی استنت‌گذاری موقت می‌تواند به بسته شدن خودبه‌خودی فیستول کمک کند. در صورت بهبود وضعیت عمومی بیمار، جراحی ترمیمی ممکن است به عنوان درمان نهایی در نظر گرفته شود.

ویدئو: بستن فیستول تراشه به مری در بیمار مبتلا به سرطان

آمادگی‌های قبل از انجام استنت گذاری ریه

استنت‌گذاری ریه یک روش مداخله‌ای تخصصی است که تحت برونکوسکوپی سفت یا انعطاف‌پذیر و در محیط بیمارستان انجام می‌شود. برای افزایش ایمنی و موفقیت این پروسیجر، بیمار باید مراحل مشخصی را قبل از انجام آن طی کند. مهم‌ترین آمادگی‌ها عبارت اند از:

• معاینه فیزیکی و گرفتن شرح حال دقیق برای بررسی شدت تنگی نفس، سرفه، هموپتزی (سرفه خونی) و سایر علائم تنفسی
• انجام سی‌تی‌اسکن قفسه سینه (CT Chest) به‌ منظور تعیین محل، طول و شدت تنگی
• برونکوسکوپی تشخیصی برای مشاهده مستقیم محل تنگی و انتخاب نوع و موقعیت مناسب استنت
• بررسی هموگلوبین و پلاکت‌ها جهت کنترل خطر خون‌ریزی احتمالی
• ارزیابی عملکرد قلب و ریه برای اطمینان از تحمل بیمار در حین پروسیجر
• قطع یا تنظیم داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین، ریواروکسابان، آسپرین یا کلوپیدوگرل حدود ۵ تا ۷ روز قبل از انجام (با نظر پزشک)
• ناشتا بودن به مدت ۶ تا ۸ ساعت قبل از پروسیجر، زیرا این روش معمولا تحت بیهوشی عمومی یا خواب عمیق انجام می‌شود.
• بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان (از چند ساعت تا یک شب)
• حضور یک همراه در روز انجام پروسیجر برای حمایت و مراقبت پس از عمل

همچنین بخوانید: ۱۰ مورد از مهم ترین نشانه‌های عفونت ریه

استنت‌گذاری ریه چگونه انجام می‌شود؟

استنت‌گذاری ریه یک پروسیجر تخصصی است که معمولا در شرایط بیمارستانی و تحت بیهوشی عمومی یا خواب عمیق انجام می‌شود. مراحل انجام به‌طور کلی به شکل زیر است:

• در ابتدا، یک کاتتر داخل وریدی (IV) در یکی از رگ‌های دست یا بازو قرار داده می‌شود. این کاتتر برای دریافت مایعات و داروهای مورد نیاز و همچنین برای تزریق داروهای بیهوشی استفاده می‌شود.
• پس از بیهوشی کامل بیمار، پزشک برونکوسکوپ (سخت یا انعطاف‌پذیر) را از طریق بینی یا دهان وارد کرده و آن را به‌ آرامی از گلو عبور می‌دهد تا به نای (تراشه) و نایژه‌ها برسد.
• محل تنگی یا انسداد با دقت بررسی می‌شود. سپس پزشک با کمک فلوروسکوپی (نوعی تصویربرداری زنده با اشعه ایکس) یا در برخی موارد با هدایت آندوسکوپی، استنت را به محل مورد نظر هدایت می‌کند.
• استنت در موقعیت تعیین‌شده باز شده و مسیر هوایی را نگه می‌دارد تا عبور جریان هوا به شکل طبیعی برقرار شود.
• در صورتی که نیاز به بررسی بیشتر وجود داشته باشد، پزشک می‌تواند در حین همین پروسیجر نمونه‌برداری بافتی (بیوپسی) از ریه یا نایژه‌ها انجام دهد.

مراقبت‌های بعد از استنت‌گذاری ریه

پس از انجام استنت‌گذاری، طبیعی است که بیمار به مدت ۱ تا ۲ روز دچار گلودرد یا احساس ناراحتی در ناحیه گلو شود. این وضعیت موقتی است و با اقدامات ساده قابل کنترل است. اما توصیه می‌شود برای هرگونه علامت غیرعادی یا ماندگار، حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید. برای کاهش درد و بهبود راحتی پس از استنت‌گذاری می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• از مصرف غذاهای تند و ادویه‌دار و همچنین استعمال دخانیات خودداری کنید.
• غذاهای نرم و سبک مصرف کنید تا فشار کمتری به گلو و راه هوایی وارد شود.
• برای تسکین گلودرد می‌توانید تکه‌های یخ را بمکید.
• از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (Tylenol®) استفاده کنید.
• در صورتی که درد شدیدتر شده یا به مرور زمان بدتر شود، لازم است به پزشک اطلاع دهید. در این موارد پزشک ممکن است داروهای ضد درد قوی‌تر تجویز کند.
• اگر درد بسیار شدید باشد یا علائم غیرعادی ایجاد شوند، احتمال بستری مجدد در بیمارستان وجود دارد تا بررسی‌های دقیق‌تر انجام گیرند.

مزایای استنت گذاری ریه

استنت‌گذاری ریه یکی از روش‌های موثر و کم‌تهاجمی برای بیماران مبتلا به انسداد یا تنگی راه‌های هوایی است. این تکنیک درمانی با ایجاد مسیر باز در مجاری تنفسی می‌تواند به بهبود سریع علائم و ارتقای کیفیت زندگی بیماران کمک کند. مهم‌ترین مزایای استنت‌گذاری عبارت‌اند از:

• باز کردن فوری راه هوایی مسدودشده: استنت‌گذاری می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان مسیر تنفسی را که به دلایل مختلفی مانند تومور ریه، التهاب، تنگی یا عوارض جراحی مسدود شده، باز کند و به بیمار امکان تنفس طبیعی دهد.
• کاهش علائم تنفسی: با باز شدن مجرای هوا، علائمی مثل تنگی نفس، سرفه‌های مداوم و خس‌خس سینه به‌ سرعت کاهش می‌یابد.
• افزایش کیفیت زندگی: بیماران پس از استنت‌گذاری می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را راحت‌تر انجام دهند و احساس آسودگی بیشتری داشته باشند.
• حمایت از بیماران سرطانی: در سرطان ریه یا تومورهایی که به راه‌های هوایی فشار می‌آورند، استنت‌گذاری می‌تواند به‌ عنوان یک درمان تسکینی (Palliative) موثر عمل کند، حتی در شرایطی که درمان قطعی امکان‌پذیر نیست.
• جایگزین کم‌تهاجمی برای جراحی‌های سنگین: این روش با برونکوسکوپی و بدون نیاز به جراحی باز قفسه سینه انجام می‌شود، بنابراین خطرات و مدت بستری به حداقل می‌رسد.
• کاربرد در شرایط اورژانسی: در مواقعی که بیمار به‌طور ناگهانی دچار انسداد راه هوایی شود، استنت‌گذاری می‌تواند اقدامی نجات‌بخش باشد.
• امکان برداشت یا تعویض استنت: بسیاری از استنت‌ها قابلیت برداشتن یا جایگزینی دارند که انعطاف‌پذیری بیشتری در روند درمان ایجاد می‌کند.

عوارض احتمالی استنت گذاری چیست؟

استنت‌ها با فشار در محل خود قرار می‌گیرند تا راه هوایی باز بماند و جریان طبیعی هوا برقرار شود. برخی عوارض احتمالی وجود دارند که بیماران باید از آن آگاه باشند. یکی از شایع‌ترین این عوارض حرکت استنت است. پس از کاهش تورم و قرمزی ناشی از عمل، ممکن است استنت کمی جابجا شود. این حرکت می‌تواند باعث سرفه ناگهانی یا تنگی نفس شود و در صورت بروز، بیمار باید فورا با پزشک تماس بگیرد. از جمله عوارض دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انسداد ناشی از ترشحات یا رشد بافت: مخاط (موکوس) می‌تواند داخل استنت جمع شود و جریان هوا را مسدود کند. همچنین، بافت گرانولوماتوزی ممکن است درون استنت رشد کرده و آن را باریک کند. استفاده از نبولایزر می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند.
• افزایش خطر عفونت: وجود جسم خارجی در راه هوایی، احتمال تجمع ترشحات و رشد باکتری‌ها را افزایش می‌دهد و ممکن است منجر به عفونت ریه شود.
• احساس ناراحتی و سرفه‌های مکرر: برخی بیماران ممکن است حضور استنت را به‌ عنوان جسم خارجی حس کنند و دچار سرفه‌های مکرر یا ناراحتی در قفسه سینه شوند.
• خون‌ریزی خفیف یا شدید: در حین یا بعد از کارگذاری استنت، مخصوصا در تماس با بافت‌های حساس یا زخمی، ممکن است خون‌ریزی خفیف یا در موارد نادر شدید رخ دهد.
• واکنش بافت بدن: بدن ممکن است نسبت به استنت واکنش نشان دهد و بافت اضافی در اطراف آن ایجاد کند که خود می‌تواند باعث تنگی مجدد راه هوایی شود.
• آسیب به دیواره راه هوایی: اگر تکنیک کارگذاری به‌ درستی انجام نشود، امکان خراش، پارگی یا زخم در دیواره نای یا نایژه‌ها وجود دارد.

همچنین بخوانید: راهکارهای حفظ سلامت ریه برای افزایش طول عمر یا لانجیویتی

ویدئو صحبت‌های دکتر اردا کیانی در مورد استنت‌گذاری ریه

دکتر اردا کیانی، استنت‌گذاری یا همان فنرگذاری ریه را به‌ عنوان روشی موثر برای درمان تنگی‌های تراشه و برخی سرطان‌های ریه معرفی می‌کند. این روش شامل دو نوع استنت فلزی و پلاستیکی است. معمولا از استنت‌های فلزی برای تنگی‌های ناشی از سرطان‌های بدخیم و از استنت‌های پلاستیکی برای تومورهای خوش‌خیم استفاده می‌شود. با قرار دادن استنت در مسیر تنفسی، عبور هوا بهبود یافته و علائم تنفسی کاهش می‌یابد و در نتیجه کیفیت زندگی بیمار و طول عمر او افزایش پیدا می‌کند. دکتر کیانی تاکید می‌کنند که استنت‌گذاری جایگزین درمان‌های اصلی مانند شیمی‌درمانی نیست، اما می‌تواند به عنوان یک درمان حمایتی کاربردی، روند درمان اصلی را تسهیل کرده و وضعیت بیمار را پایدارتر کند.

کلام پایانی

استنت‌گذاری مجاری هوایی یک روش مداخله‌ای پیشرفته است که امروز نقش مهمی در بهبود تنفس و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به انسدادهای خوش‌خیم یا بدخیم راه‌های هوایی ایفا می‌کند. این تکنیک با باز نگه‌داشتن مسیر تنفسی و کاهش سریع علائم، به بیماران امکان می‌دهد فعالیت‌های روزمره خود را راحت‌تر انجام دهند و تجربه زندگی با کیفیت بالاتر را داشته باشند. موفقیت استنت‌گذاری به تجربه بالینی پزشک، انتخاب صحیح نوع استنت و اجرای دقیق روش تحت هدایت برونکوسکوپی بستگی دارد. در این میان، دکتر اردا کیانی با سال‌ها تجربه در حوزه بیماری‌های ریوی و مداخلات پیشرفته برونکوسکوپی، با به‌کارگیری به‌روزترین تکنیک‌ها و رویکردی فردمحور، به بیماران کمک می‌کنند تا سریع‌تر به بهبود دست یابند و مسیر درمان‌های تکمیلی مانند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی را با اطمینان بیشتری ادامه دهند. برای دریافت مشاوره تخصصی و بررسی شرایط خود، می‌توانید با شماره‌های ۰۹۳۷۹۰۰۹۰۰۵ و ۰۲۱۹۱۳۰۸۶۷۶ تماس بگیرید و از تجربه حرفه‌ای دکتر کیانی بهره‌مند شوید.

سوالات متداول