آنفولانزا چیست؟ معرفی موثرترین روش‌های درمان
آنفولانزا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی دستگاه تنفسی است که سالانه میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان مبتلا می‌کند. این بیماری که اغلب در فصول سرد سال شیوع بیشتری دارد، می‌تواند از یک سرماخوردگی ساده تا عوارض جدی مانند ذات‌الریه و مشکلات حاد تنفسی متغیر باشد. شناخت علائم، روش‌های پیشگیری و راهکارهای درمانی مؤثر نقش به سزایی در کاهش خطرات ناشی از این بیماری دارد. دکتر اردا کیانی، متخصص برجسته‌ی بیماری‌های ریه، با سال‌ها تجربه در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های تنفسی، خدمات جامع و تخصصی را به بیماران ارائه می‌دهند. از جمله این خدمات می‌توان به ارزیابی دقیق بیماران مبتلا به آنفولانزا، ارائه راهکارهای درمانی متناسب با شرایط فرد، و مشاوره‌های تخصصی جهت پیشگیری از عوارض احتمالی اشاره کرد. در این مقاله تلاش می‌کنیم به سوالات شما در ارتباط با روش‌های درمان آنفولانزا پاسخ دهیم و علائم و علت‌های این بیماری را نیز بررسی کنیم.
آنفولانزا چیست؟
آنفولانزا یک عفونت ویروسی مسری است که دستگاه تنفسی، از جمله بینی، گلو و در برخی موارد ریه‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری معمولاً با علائمی مثل تب ناگهانی و بالا، سرفه، خستگی شدید و دردهای عضلانی همراه است. آنفولانزا بیشتر در ماه‌های سرد سال شایع می‌شود و هر سال تعداد زیادی از افراد را درگیر می‌کند، تا جایی که گاهی به یک اپیدمی فصلی تبدیل می‌شود. در بسیاری از موارد، این بیماری با استراحت، مصرف مایعات گرم و درمان‌های خانگی قابل کنترل است، اما در برخی شرایط، به‌ویژه اگر علائم شدید شود، مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود. یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از ابتلا، تزریق منظم واکسن آنفولانزا است که می‌تواند تا حد زیادی از شدت بیماری و عوارض آن جلوگیری کند. پس اگر می‌خواهید در فصل سرما از این مهمان ناخوانده در امان بمانید، بهتر است پیشگیری را جدی بگیرید. در ادامه به بررسی شایع‌ترین علائم و علت‌های بروز آنفولانزا خواهیم پرداخت.
علائم بیماری آنفولانزا
شروع علائم آنفولانزا معمولاً ناگهانی است و در عرض ۳-۶ ساعت خود را نمایان می‌کنند. این علائم ممکن است در افراد متفاوت باشد. به صورت کلی شایع‌ترین علائم بیماری آنفولانزا شامل موارد زیر است:
- تب بالا به صورت ناگهانی
- لرز همراه با تعریق
- درد استخوان و عضله
- ضعف جسمانی
- خواب آلودگی
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- گلودرد
- عطسه کردن
- سرفه خشک
- درد ریه هنگام تنفس
علت بروز بیماری آنفولانزا
آنفولانزا یک بیماری واگیردار تنفسی است که توسط ویروس‌های آنفولانزا ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها به راحتی از طریق قطرات تنفسی هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد آلوده، پخش می‌شوند. عوامل مختلفی در بروز و شیوع آنفولانزا نقش دارند. برخی از این علت‌ها شامل موارد زیر هستند:
ویروس آنفولانزا
سه نوع اصلی ویروس آنفولانزا وجود دارد: A,B,C. ویروس‌های A و B عامل اصلی شیوع فصلی آنفولانزا هستند، در حالی که ویروس C معمولاً باعث بیماری خفیف‌تری می‌شود. به صورت کلی ویروس‌های آنفولانزا به طور مداوم در حال تغییر و جهش هستند. این تغییرات باعث می‌شود که بدن در برابر ویروس‌های جدید آسیب‌پذیر باشد و به همین دلیل هر سال نیاز است واکسیناسیون جدید انجام شود.
سیستم ایمنی ضعیف
ویروس آنفولانزا معمولا به سیستم‌های ایمنی ضعیف بیشتر حمله می‌کند. کودکان و سالمندان به دلیل داشتن سیستم ایمنی ضعیف‌تر، بیشتر در معرض ابتلا به آنفولانزا و عوارض آن هستند. همچنین افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، ریوی، دیابت و نقص سیستم ایمنی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا و عوارض آن قرار دارند.
شرایط آب و هوایی و سرمای هوا
شیوع آنفولانزا معمولاً در فصل‌های سرد سال (پاییز و زمستان) افزایش می‌یابد. هوای سرد و خشک می‌تواند باعث خشکی غشاهای مخاطی بینی و گلو شود که این امر ویروس‌ها را راحت‌تر وارد بدن می‌کند. علاوه بر این، در فصل‌های سرد، افراد بیشتر در فضاهای بسته و در تماس نزدیک با یکدیگر هستند که این امر احتمال انتقال ویروس را افزایش می‌دهد.
انواع آنفولانزا
| نوع آنفولانزا | علائم | روش‌های درمان |
| آنفولانزای فصلی (نوع A و B) | تب ناگهانی، سرفه، گلودرد، بدن‌درد، خستگی، لرز | استراحت، مصرف مایعات، داروهای ضد ویروسی و (در صورت نیاز) واکسن پیشگیری |
| آنفولانزای پرندگان (H5N1, H7N9) | تب بالا، سرفه شدید، تنگی نفس، ذات‌الریه، در موارد شدید نارسایی اندام‌ها | داروهای ضدویروسی مانند اوسلتامیویر، مراقبت بیمارستانی در موارد شدید |
| آنفولانزای خوکی (H1N1) | تب، سردرد، گلودرد، آبریزش بینی، درد بدن، خستگی | درمان‌های خانگی، داروهای ضدویروسی، مصرف زیاد مایعات |
| آنفولانزای معده (گاستروانتریت ویروسی) | تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، کم‌آبی بدن | مصرف مایعات، رعایت بهداشت، پرهیز از غذاهای سنگین، استراحت |
| آنفولانزای همه‌گیر (پاندمی، گونه‌های جدید ویروسی) | ترکیبی از علائم انواع دیگر آنفولانزا، با شدت بیشتر | واکسیناسیون (در صورت وجود)، داروهای ضد ویروسی، قرنطینه و اقدامات پیشگیرانه |
روش‌های تشخیص آنفولانزا
بیماری آنفولانزا یکی از بیماری‌هایی است که علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد. از این رو لازم است تمام علائم آن بررسی و سپس تشخیص انجام شود. روش‌های تشخیص بسیاری برای این بیماری وجود دارد. برخی از روش‌های تشخیص معمولا شامل موارد زیر هستند:
تشخیص بالینی
تشخیص بالینی بدین معنا است که معمولا پزشک متخصص با بررسی علائمی مانند تب، بدن درد، خستگی و ضعف می‌تواند به وجود آنفولانزا در بدن بیمار مشکوک شود. البته توجه داشته باشید که تشخیص دقیق و قطعی آنفولانزا تنها از روش بالینی امکان‌پذیر نیست و لازم است که سایر علائم بررسی و روش‌های دیگر تشخیص نیز مورد استفاده قرار گیرند.
تست‌های سریع آنتی‌ژن
یکی دیگر از روش‌های تشخیص آنفولانزا، انجام تست سریع آنتی‌ژن است. در این تست، نمونه‌ای از ترشحات بینی یا گلو با استفاده از سواب جمع‌آوری می‌شود و با استفاده از کیت‌های تشخیص سریع، وجود آنتی‌ژن‌های ویروس آنفولانزا در نمونه بررسی می‌شود. حساسیت و دقت این تست‌ها در مقایسه با سایر روش‌ها کم‌تر است و ممکن است نتایج منفی کاذب داشته باشند. به همین دلیل، در صورت منفی بودن تست و وجود علائم بالینی مشکوک، انجام تست‌های دقیق‌تر توصیه می‌شود.
تست PCR
تست PCR به عنوان دقیق‌ترین روش تشخیص آنفولانزا شناخته می‌شود و قادر به شناسایی ویروس حتی در مراحل اولیه بیماری است. در این روش، نمونه‌ای از ترشحات بینی یا گلو جمع‌آوری و DNA یا RNA ویروس در آزمایشگاه بررسی می‌شود.
موثرترین روش‌های درمان آنفولانزا
درمان آنفولانزا مانند سایر بیماری‌ها نیازمند به کارگیری روش‌های درمانی است. یکی از این روش‌های درمانی استفاده از داروها است. داروهای اصلی مورد استفاده در درمان آنفولانزا، داروهای ضد ویروسی و استفاده از واکسن‌ها هستند. علاوه بر آن، رعایت رژیم غذایی، استراحت کافی و در نظر گرفتن نکات بهداشتی بسیار موثر هستند. به صورت کلی موثرترین روش‌های درمان آنفولانزا، شامل موارد زیر هستند:
واکسن آنفولانزا
ویروس آنفولانزا هر سال تغییر می‌کند، بنابراین واکسن آنفولانزا نیز هر ساله به‌روز می‌شود تا در برابر رایج‌ترین سویه‌های ویروس محافظت ایجاد کند. واکسیناسیون نه تنها از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌کند، بلکه شدت علائم و احتمال بروز عوارض خطرناک را کاهش می‌دهد. واکسن آنفولانزا با محافظتی بین ۷۰ تا ۹۰ درصد، از ابتلا به بیماری شدید و عوارض جلوگیری می‌کند. گروه‌های اولویت‌دار برای دریافت واکسن شامل افراد بالای ۶۵ سال، بیماران مبتلا به آسم، بیماری‌های قلبی ریوی، دیابت، بیماری‌های کلیوی و نقص ایمنی، افرادی که آسپرین درمانی طولانی مدت دارند، زنان باردار در سه ماهه دوم و سوم، کارکنان بهداشت و افراد مبتلا به ایدز هستند. مادران شیرده نیز می‌توانند واکسن دریافت کنند، و تزریق آن همزمان با سایر واکسن‌ها امکان‌پذیر است.
داروهای موثر در درمان آنفولانزا
داروهای ضد ویروسی یکی دیگر از روش‌های موثر برای درمان آنفولانزا است. این داروها در صورتی مؤثر هستند که در ۴۸ ساعت اول پس از شروع علائم بیماری استفاده شوند. برای هر بیمار آنفولانزا نیازی به استفاده از داروهای ضد ویروسی نیست. این داروها به ویژه برای گروه‌های در معرض خطر تجویز می‌شوند. داروهای مسکن و تب‌بر، اغلب در درمان آنفولانزا استفاده می‌شود. برخی از این داروها شامل موارد زیر هستند:
- وسلتامیویر (Oseltamivir) – تامیفلو (Tamiflu): این دارو، شایع‌ترین داروی ضد ویروسی برای درمان آنفولانزا است و در کاهش علائم و مدت بیماری بسیار موثر عمل می‌کند. این دارو به ویژه برای بیماران پرخطر مانند سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای نیز توصیه می‌شود
- زانامیویر (Zanamivir) – رلنزا (Relenza): این دارو به شکل اسپری تنفسی است و برای بیمارانی که با مشکلات بلعیدن قرص و مشکلات معده مواجه هستند، مناسب است.
- پرامیویر (Peramivir) – راپیواب (Rapivab): این دارو تزریقی است و برای بیمارانی که قادر به مصرف داروهای خوراکی نیستند، مناسب است.
درمان خانگی آنفولانزا
روش‌های درمان خانگی مفید برای آنفولانزا شامل استراحت، دوش آب گرم، مصرف مایعات فراوان، نوشیدن آبگوشت و سوپ ساق پا، خوردن سیر، مصرف غذاهای حاوی ویتامین C و مصرف چای زنجبیل و عسل است. به صورت کلی روش‌های طبیعی که در درمان آنفولانزا به غلبه بر بیماری کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
| روش درمان | توضیحات |
| استراحت | کمک به بهبود سریع‌تر بدن |
| دوش آب گرم | کاهش تب و گرمای بدن |
| مصرف مایعات فراوان | دفع خلط اضافی و هیدراته نگه داشتن بدن |
| نوشیدن آبگوشت و سوپ ساق پا | تقویت سیستم ایمنی و کاهش علائم آنفولانزا |
| خوردن سیر | دفع سموم ناشی از ویروس |
| مصرف غذاهای حاوی ویتامین C | تقویت سیستم ایمنی (پرتقال، لیمو، نارنگی) |
| مصرف چای زنجبیل و عسل | خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی |
| نوشیدن دم‌نوش‌های گیاهی | اکیناسه، آویشن، نعناع، نعناع لیمو برای بهبود علائم |
| غرغره کردن آب نمک | بهبود گلودرد و کاهش سرفه |
| نوشیدن چای زردچوبه با عسل و لیمو | کاهش التهاب و مقابله با ویروس |
| تنفس بخار آب داغ | کاهش احتقان و بهبود تنفس |
روش‌های پیشگیری از آنفولانزا
بیماری آنفولانزا می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا را تا حد بسیاری تحت تاثیر قرار دهد. از این رو توصیه می‌کنیم با رعایت نکات و اقدامات مراقبتی از بروز این بیماری در خود و به‌ویژه در کودکان پیشگیری کنید. برخی از روش‌های پیشگیری از آنفولانزا شامل موارد زیر هستند:
واکسیناسیون
واکسیناسیون آنفولانزا موثرترین راه برای محافظت در برابر این بیماری است. واکسن، خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد و وسیله‌ای برای جلوگیری از عوارض بیماری است. واکسن تا حد زیادی برای پیشگیری از آنفولانزا توصیه می‌شود اما لازم است سایر موارد نیز رعایت شود تا به این بیماری مبتلا نشویم.
رعایت بهداشت فردی
شستشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون به مدت ۲۰ ثانیه، به ویژه قبل از غذا خوردن و بعد از سرفه یا عطسه، می‌تواند به جلوگیری از انتشار ویروس آنفولانزا کمک کند. همچنین استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های دست حاوی الکل نیز در صورت عدم دسترسی به آب و صابون توصیه می‌شود. پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه با دستمال یا آرنج خم شده، از انتشار ویروس در هوا جلوگیری می کند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش و فعالیت بدنی، خواب کافی و کاهش استرس می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و مقاومت در برابر عفونت‌ها، از جمله آنفولانزا، کمک کند. همچنین مصرف آب کافی برای حفظ سلامتی بدن و پیشگیری از این بیماری بسیار موثر است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر بیماری آنفولانزا هستند؟
آنفولانزا یک بیماری عفونی و به‌طور کلی خوش‌خیم است. با این حال، برخی از گروه‌های جمعیت با افزایش خطر ابتلا به دوره‌های جدی‌تر یا تشدید بیماری‌های قبلی (مانند آسم، دیابت و بیماری قلبی) مواجه هستند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که سالانه واکسن آنفولانزا انجام شود. به طور خاص، افراد زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا قرار می‌گیرند:
- سالمندان (بیش از نیمی از موارد جدی و پیچیده در افراد بالای ۶۵ سال ثبت شده است).
- بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن، مانند دیابت، بیماری‌های ایمنی یا قلبی عروقی و بیماری‌های تنفسی
- زنان حامله
- کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال
عوارض آنفولانزا
آنفولانزا معمولاً در افراد سالم عوارض جدی ایجاد نمی‌کند، اما در افراد آسیب‌پذیر می‌تواند موجب بروز مشکلات بیشتری شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض خطر ابتلا به عوارض و عفونت‌های همزمان با سایر ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند. ویروس آنفولانزا می‌تواند به سلول‌های مخاط تنفسی آسیب بزند و اجازه دهد تا باکتری‌ها وارد بدن شوند. این امر می‌تواند منجر به بروز عفونت‌هایی مانند برونشیت و ذات‌الریه شود که از علائم آن‌ها می‌توان به تب و سرفه‌های مداوم اشاره کرد. علاوه بر این، ممکن است در برخی موارد عفونت گوش (اوتیت) یا سینوزیت نیز ایجاد شود.
آنفولانزا می‌تواند وضعیت سلامتی مزمن قبلی را تشدید کند. برای مثال، افرادی که به آمفیزم، برونشیت مزمن یا آسم مبتلا هستند، ممکن است دچار نارسایی تنفسی شوند. همچنین، افرادی که مشکلات قلبی مانند بیماری عروق کرونر یا نارسایی قلبی دارند، در معرض نارسایی قلبی حاد خواهند بود. علاوه بر این، این ویروس می‌تواند به بروز مشکلاتی در سیستم قلبی عروقی (میوکاردیت)، سیستم عصبی (آنسفالیت) یا عضلات (میوزیت، رابدومیولیز) منجر شود. در برخی موارد، ممکن است فرد دچار نارسایی چندگانه اندام‌ها مانند نارسایی تنفسی و کلیوی شود.
کلام پایانی
بیماری آنفولانزا، بیماری‌ای است که هر ساله میلیون‌ها نفر را درگیر می‌کند. در حالی که اغلب افراد سالم به سرعت از آن بهبود می‌یابند، برای برخی می‌تواند خطرناک باشد. با آگاهی از علائم، پیشگیری و درمان‌های مؤثر، می‌توانیم از این بیماری خطرناک جلوگیری کنیم. همانطور که دکتر اردا کیانی تأکید می‌کنند، واکسیناسیون و رعایت بهداشت فردی، بهترین روش‌ها برای مقابله با آنفولانزا هستند. دکتر اردا کیانی متخصص بیماری‌های ریوی، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان این بیماری‌ها، در مسیر تشخیص علائم آنفولانزا و درمان آن همراه شما هستند و بهترین روش‌های درمانی را برای پیشگیری از بروز ابتلا به بیماری‌های ریوی به شما توصیه می‌کنند.
سوالات متداول
علائم آنفولانزا معمولاً در عرض ۴-۷ روز شروع به ناپدید شدن می‌کند. در برخی افراد، سرفه و احساس خستگی ممکن است برای مدت طولانی تری ادامه یابد
در بیشتر افراد سالم، آنفولانزا علائم خفیفی ایجاد می‌کند و پس از چند روز بهبود می‌یابند. اما در افرادی که در معرض خطر عوارض هستند، مانند افراد مسن یا مبتلایان به بیماری‌های مزمن، آنفولانزا می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند ذات‌الریه، نارسایی قلبی یا تنفسی شود.
بله، آنفولانزا معمولاً در ماه‌های پاییز و زمستان شیوع بیشتری دارد، زیرا این ویروس در شرایط سرد و خشک به راحتی پخش می‌شود. اما می‌تواند در هر زمان از سال گسترش یابد.
