برونشیولیت در کودکان: علت، علائم، تشخیص و درمان
برونشیولیت یک بیماری ویروسی است که کودکان زیر دو سال را تحت تأثیر قرار میدهد و مشکلات تنفسی جدی برای آنها ایجاد میکند. این بیماری معمولاً با علائمی شبیه به سرماخوردگی آغاز میشود، اما در برخی موارد به مشکلات شدیدتری مانند تنگی نفس و خسخس سینه منجر میشود. درک علائم، علتها و روشهای درمان برونشیولیت به والدین کمک میکند تا بتوانند به موقع اقدامات لازم را انجام دهند و از سلامت فرزند خود محافظت کنند. در این مقاله، علائم، علل، روشهای درمان و پیشگیری از برونشیولیت در کودکان را بررسی میکنیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
برونشیولیت کودکان چیست؟
برونشیولیت یک نوع عفونت ویروسی شایع است که معمولاً کودکان زیر ۲ سال را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری باعث التهاب در راههای هوایی کوچک ریهها (برونشیولها) میشود و موجب تنگی این مسیرها و سختی در نفس کشیدن میگردد. علائم اولیه برونشیولیت شبیه به علائم سرماخوردگی است، مانند آبریزش بینی و سرفه، اما علاوه بر این علائم، صدای خس خس سینه یا مشکلات تنفسی نیز وجود دارد.
این بیماری بیشتر در فصلهای سرد سال مانند زمستان و اوایل بهار شایع است. برونشیولیت معمولاً بیماری خطرناکی نیست، اما در بعضی از موارد عوارضی ایجاد میکند که نیاز به درمان دارند. بنابراین، اگر کودک شما دچار مشکلات تنفسی است، ممکن است به برونشیولیت کودکان مبتلا شده باشد، بنابراین بهتر است سریعاً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
تفاوت بین برونشیت و برونشیولیت چیست؟
برونشیت و برونشیولیت هر دو بیماریهایی هستند که بر سیستم تنفسی تاثیر میگذارند و علائم مشابهی دارند، اما تفاوتهایی نیز دارند که در تشخیص آنها کمک میکند. برونشیت در کودکان به التهاب و عفونت در راههای هوایی بزرگتر ریهها (برونشها) اشاره دارد، در حالی که برونشیولیت بیشتر بر راههای هوایی کوچکتر (برونشیولها) تاثیر میگذارد. برونشیولیت بیشتر در کودکان زیر ۲ سال دیده میشود، در حالی که برونشیت معمولاً در بزرگترها شایع است. ویروسهایی که باعث هر دو بیماری میشوند مشابه هستند، اما تفاوتهای فیزیکی در محل وقوع عفونت باعث میشود که علائم و شدت بیماری متفاوت باشند.
علائم و نشانههای برونشیولیت در کودکان
همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، برونشیولیت معمولاً با علائمی شبیه به سرماخوردگی شروع میشود. این علائم شامل آبریزش بینی، سرفه، تب خفیف (زیر ۳۸ درجه سانتیگراد) و خستگی هستند. در مراحل بعدی، عفونت میتواند به دستگاه تنفسی عمیقتر برسد و مشکلات جدی ایجاد کند. علائم دیگر برونشیولیت عبارتند از:
- تنفس سریع و کمعمق (کوتاه)
- خس خس کردن سینه
- صدای خرخر هنگام نفس کشیدن
- گشاد شدن سوراخهای بینی
- مشکل در مکیدن یا بلع
- رنگ پریدگی پوست
علت برونشیولیت در کودکان
علت اصلی برونشیولیت کودکان، ویروسهایی هستند که بر تنفس کودکان تاثیر میگذارند. ویروسهایی که باعث برونشیولیت میشوند، از طریق سرفه یا عطسه به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل میشوند و باعث التهاب و باریک شدن راههای هوایی در ریهها شوند. بنابراین، انتقال از طریق فرد بیمار و رعایت نکردن بهداشت مانند شستن دستها نیز دلیل انتقال ویروس و درنهایت ابتلا به برونشیولیت است. ویروسهایی که باعث برونشیولیت میشوند عبارتند از:
- ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)
- ویروس آنفولانزا
- آدنوویروس
- پاراآنفلوانزا
- متاپنوموویروس
- ویروس کرونا
کدام کودکان بیشتر در معرض ابتلا به برونشیولیت هستند؟
بسیاری از کودکان به دلایل مختلف، نسبت به دیگر کودکان بیشتر در معرض ابتلا به برونشیولیت قرار دارند. به صورت کلی کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، معمولا در معرض ابتلا به برونشیولیت و دیگر بیماریها هستند. در ادامه کودکانی که بیشتر در معرض ابتلا به برونشیولیت هستند را ذکر میکنیم:
- کودکان زیر ۲ سال
- کودکانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد شدهاند( نوزادان نارس)
- کودکانی که مشکلات قلبی یا ریوی دارند
- کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند
- کودکانی که در محیطهای گروهی مانند مهدکودک هستند
راههای تشخیص برونشیولیت در کودکان
پزشک معمولا پس از معاینه فیزیکی کودک شما و بررسی علائم حیاتی او، برونشیولیت را تشخیص میدهد. در این معاینه پزشک به صدای تنفس کودک گوش میدهد و علائم دیگری مانند تب، سرفه و خس خس سینه را بررسی میکند. در برخی موارد، آزمایشهایی مانند کشت مایع بینی یا پالس اکسیمتری برای اندازهگیری میزان اکسیژن خون نیز انجام میشود. اگر علائم شدید باشد، پزشک توصیه میکند که عکسبرداری از قفسه سینه نیز انجام شود. بنابراین راههای تشخیص برونشیولیت شامل موارد زیر میباشند:
- معاینه فیزیکی
- عکسبرداری از قفسه سینه
- آزمایش خون
- سواب بینی
- آزمایش پالساکسیمتری
راههای درمان برونشیولیت کودکان
درمان بیماری برونشیولیت در کودکان به سن کودک، سلامت عمومی و شدت علائم بستگی دارد. در بیشتر مواقع کودکان به برونشیولیت خفیف مبتلا میشوند که با درمانهای خانگی بهبود مییابند. درمان این بیماری معمولا شامل انجام روشهایی برای تسکین علائم بیماری میباشد. داروهای ضد تب، مصرف مایعات و استراحت کردن باعث میشود که بیماری کودک درمان شود. در برخی موارد، پزشک داروهای ضد ویروسی یا داروهای دیگر را نیز تجویز میکند. مصرف آنتیبیوتیکها معمولا در درمان برونشیولیت موثر نیستند، زیرا این بیماری منشا ویروسی دارد. اگر کودک شما دچار مشکل تنفسی شدید باشد، نیاز به بستری شدن در بیمارستان و اکسیژن درمانی یا دریافت مایعات داخل وریدی دارد. به صورت کلی روشهای درمان این بیماری عبارتند از:
- مصرف دارو برای کاهش علائم
- استفاده از دستگاه اکسیژنتراپی برای کمک به نفس کشیدن کودک
- ساکشن دهان و بینی برای جمعآوری مخاط از دستگاه تنفسی
- انجام تزریقات داخل وریدی
درمان خانگی برونشیولیت کودکان
درمان خانگی برای برونشیولیت در کودکان شامل مراقبت از کودک در منزل و نظارت بر علائم او میباشد. همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، خوشبختانه در بیشتر مواقع کودکان علائم خفیفی دارند که با انجام مراقبتهای لازم در خانه درمان میشوند. درمانهای خانگی عبارتند از:
- مصرف مایعات برای جلوگیری از کمآبی (شیر مادر یا شیر خشک برای کودکان زیر دو سال)
- استفاده از دستگاه رطوبتساز برای مرطوب نگه داشتن هوای اتاق
- استفاده از داروهای تببر مانند استامینوفن، طبق دستور پزشک
عوارض برونشیولیت
برونشیولیت در کودکان باعث بروز برخی عوارض برای کودک میشود. این بیماری در بیشتر موارد به خودی خود برطرف میشود، اما در برخی از کودکان عوارضی مانند ذاتالریه، آسم یا نارسایی تنفسی ایجاد میکند. در صورتی که کودک شما علائم شدیدتری مانند مشکل در تنفس یا تغییر رنگ پوست دارد، بهتر است فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
پیشگیری از برونشیولیت
پیشگیری از برونشیولیت در کودکان دشوار است، زیرا ویروسهای عامل این بیماری بسیار شایع هستند. با این حال، اقدامات احتیاطی مانند شستن دستها، ضدعفونی کردن سطوح و اجتناب از تماس با افراد بیمار، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش میدهند. همچنین، بهتر است کودک خود را از محیطهای شلوغ و پرخطر دور نگه دارید تا از انتقال ویروس جلوگیری شود.
برونشیولیت در کودکان چقدر طول میکشد؟
در بیشتر کودکان، برونشیولیت در عرض یک هفته بهبود مییابد، اگرچه ممکن است سرفه کودک برای چند هفته ادامه پیدا کند. در برخی از کودکان، علائم خفیف برای یک یا دو هفته دیگر نیز باقی میمانند. به طور کلی، برونشیولیت یک بیماری موقت است که در اکثر موارد با مراقبتهای مناسب به صورت کامل درمان میشود.
برونشیولیت در کودکان چقدر شایع است؟
برونشیولیت شایعترین بیماری عفونی دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان زیر ۲ سال است. این بیماری بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال رخ میدهد و در برخی مواقع به مشکلات جدی تنفسی منجر میشود. بزرگسالان نیز به این بیماری مبتلا میشوند، اما این وضعیت در بزرگسالان کمتر رخ میدهد. در بیشتر موارد این بیماری خود به خود درمان میشود، اما در بعضی از کودکان، به ویژه کسانی که سیستم ایمنی ضعیفتری دارند، به مشکلات شدیدتری مانند نارسایی تنفسی یا ذاتالریه منجر میشود.
آیا برونشیولیت مسری است؟
ویروسهایی که باعث برونشیولیت میشوند، مسری هستند. این ویروسها از طریق قطرات تنفسی که در زمان سرفه یا عطسه فرد بیمار در هوا پخش میشوند، به افراد دیگر منتقل میشوند. به ویژه اگر در فاصله نزدیک به فرد بیمار قرار داشته باشند. همچنین، این ویروسها از طریق سطوح یا اشیایی که به طور مکرر لمس میشوند نیز به افراد سالم سرایت میکنند. بنابراین، مراقبتهای بهداشتی مانند شستن دستها و ضدعفونی کردن سطوح، به ویژه در فصلهای شیوع بیماری، بسیار اهمیت دارد.
کلام پایانی
برونشیولیت، اگرچه معمولاً بیماری خطرناکی نیست، اما در برخی موارد میتواند مشکلات جدی برای تنفس کودک ایجاد کند. بنابراین، آگاهی از علائم و درمانهای آن اهمیت زیادی دارد. در صورتی که کودک شما دچار علائم تنفسی شدید شد یا نیاز به مشاوره پزشکی داشتید، بهتر است به متخصص مراجعه کنید. دکتر اردا کیانی، فوق تخصص بیماریهای ریه، با تجربه و دانش بالای خود در زمینه درمان بیماریهای تنفسی، در تشخیص و درمان برونشیولیت و دیگر مشکلات ریوی همراه شما هستند. برای مشاوره و دریافت درمانهای تخصصی، میتوانید به دکتر اردا کیانی مراجعه کنید و از خدمات پزشکی ایشان استفاده کنید.
سوالات متداول
بله، از آنجایی که ویروسهای زیادی وجود دارند که باعث برونشیولیت میشوند، کودک شما ممکن است بیش از یک بار به این بیماری مبتلا شود.
اگر فرزندتان در نفس کشیدن مشکل دارد، رنگ لبها و نوک انگشتان به آبی یا کبودی تغییر کرده است، خیلی تند و کوتاه نفس میکشد یا اگر علائم کودک شما در حال تشدید هستند، بهتر است که فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
