اینتوبه ریه چیست و برای چه چیزی استفاده می‌شود؟
در دو سال گذشته، همه‌گیری کووید-۱۹ موضوعات و جنبه‌هایی از پزشکی را مطرح کرده است که احتمالاً قبلاً در مورد آنها زیاد صحبت نمی‌شد. اصطلاحات انتوباسیون یا اینتوبه ریه یکی از همین اصطلاحات است که به طور گسترده‌ای شنیده می‌شد. در این بخش قصد داریم تا درمورد اینتوبه ریه به طور کامل توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
اینتوبه ریه چیست؟
اینتوبه ریه در شرایط خاصی که تنفس برای بیماری سخت باشد انجام می‌شود. اینتوباسیون ریه یا لوله گذاری روشی است که به کمک آن یک لوله پلاستیکی تا به داخل نای وارد می‌شود و از دهانه محدود شده توسط تارهای صوتی عبور کند تا به بیماران در تنفس و محافظت از راه‌های هوایی در برابر استنشاق احتمالی مواد معده کمک کند.
پس از واردشدن به نای، لوله به یک ونتیلاتور متصل می‌شود که جایگزین یا به عملکرد ریه بیمار کمک می‌کند و بنابراین اجازه تنفس و تبادل گاز اکسیژن را می‌دهد که برای حفظ عملکردهای حیاتی ضروری است. تمام این روش همیشه با آرام‌بخش مناسب بیمار انجام می‌شود و راه‌اندازی یک درمان تسکین‌دهنده کافی، به‌گونه‌ای که ناراحتی را به حداقل برساند و اطمینان حاصل شود که چیزی از این تجربه به یاد نمی‌آید.
لوله گذاری بر حسب نیاز در اتاق عمل، مراقبت‌های ویژه و شرایط اضطراری خاص انجام می‌شود.
اینتوبه ریه در اتاق عمل
لوله گذاری مانوری است که به طور معمول در اتاق عمل، برای اعمال جراحی انتخابی و غیرانتخابی که نیاز به بیهوشی عمومی دارند، انجام می‌شود. این یک روش بدون خطر نیست، به همین دلیل است که همیشه با یک ارزیابی دقیق بیهوشی قبل از عمل، با هدف درک همه مشکلات و عوارضی که ممکن است در طول بیهوشی و عمل ایجاد شود، انجام می‌شود.
به طور خاص، متخصص بیهوشی آزمایشات شیمیایی خون بیمار را ارزیابی می‌کند، خطر عمل جراحی را ارزیابی می‌کند و بیمار را از نظر آناتومیک مشاهده می‌کند تا ویژگی‌هایی را که می‌تواند مانور لوله گذاری را پیچیده کند (محدودیت باز شدن باکال، وجود دندان‌های برآمده، کاهش خم‌شدن گردن و غیره) تشخیص دهد.
لوله گذاری در بخش مراقبت‌های ویژه
از سوی دیگر، در مراقبت‌های ویژه، مانور لوله گذاری در بیماران بدحال که به دلایل مختلف دیگر قادر به تنفس مستقل نیستند، استفاده می‌شود. اغلب این روش به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته می شود، ابتدا راه‌های احتمالی دیگری را بررسی می‌کند که به او اجازه می‌دهد همچنان هوشیار باشد و خودش تنفس انجام دهد. هنگامی که این روش ها کافی نیست، لوله گذاری آخرین روش برای تضمین تبادلات تنفسی بیمار است.
به‌عنوان‌مثال در جدی‌ترین موارد عفونت کووید-۱۹ به دلیل تصویر التهابی که در ریه‌ها ایجاد می‌شود نیاز به لوله گذاری دارند و منجر به کاهش اجتناب‌ناپذیر عملکرد سیستم تنفسی می‌شود. در این موارد، لوله گذاری و تهویه مکانیکی تبادل اکسیژن کافی را برای بیمار فراهم می‌کند که برای حمایت از عملکردهای حیاتی ضروری است.
انواع اینتوبه ریه و چرایی انجام آنها
دو نوع لوله گذاری وجود دارد:
- لوله گذاری داخل تراشه (جایی که لوله از طریق دهان وارد می‌شود)
- لوله گذاری نازوتراشه (که در آن لوله از طریق بینی وارد می‌شود).
نوع لوله گذاری بستگی به این دارد که چرا بیمار نیاز به لوله گذاری دارد.
لوله گذاری داخل تراشه در اکثر شرایط اورژانسی استفاده می‌شود؛ زیرا لوله‌ای که از طریق دهان وارد می‌شود بزرگ‌تر و راحت‌تر از لوله‌ای است که از طریق بینی وارد می‌شود. اینتوباسیون داخل تراشه برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- راه‌های هوایی را برای تأمین اکسیژن، دارو یا بیهوشی عمومی باز نگه داشته شوند.
- حمایت از تنفس در افراد مبتلا به پنومونی، آمفیزم، نارسایی قلبی، فروپاشی ریه، COVID-19 یا ترومای شدید
- انسداد راه هوایی را برداشته شود.
- اگر فردی دچار سکته مغزی، مصرف بیش از حد دارو یا خونریزی شدید از معده یا مری شده است، از ورود مایعات به ریه‌ها جلوگیری کنید.
لوله گذاری نازوتراشه برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- در صورت خطر انسداد از راه‌های هوایی محافظت کنند.
- برای جراحی‌های دهان، سر یا گردن (از جمله جراحی دندان) بیهوشی انجام دهند.
آیا اتصال به ونتیلاتور مانند اینتوبه ریه است؟
لوله گذاری و تهویه توسط ونتیلاتور دست‌به‌دست هم می‌دهند، اما عناصر متمایز اقداماتی هستند که برای کمک به تنفس فرد انجام می‌شود. لوله گذاری به‌سادگی فرایند قراردادن لوله‌ای است که از راه‌های هوایی محافظت می‌کند و مسیری را به سمت ریه‌ها باز می‌کند. تهویه فرایندی است که طی آن هوا به صورت مکانیکی به داخل و خارج از ریه‌ها منتقل می‌شود،زمانی که فرد به‌تنهایی قادر به انجام آن نیست.
خطرات اینتوبه ریه
بیشتر افراد به دنبال لوله گذاری تنها عوارض جانبی جزئی مانند گلودرد و گرفتگی صدا را تجربه می‌کنند. برخی از افراد هیچ علامتی ندارند و حتی نمی‌دانند که اینتوبه شده‌اند. با این حال، برخی از خطرات لوله گذاری می‌تواند جدی باشد، به خصوص در افرادی که باید برای مدت طولانی در دستگاه تنفس مصنوعی باشند.
شایع‌ترین خطرات اینتوبه ریه عبارت‌اند از:
- گرفتگی یا خفگی
- گلودرد
- خونریزی
- سوراخ در مری یا کام نرم
- ضربه به دندان‌ها، دهان، سینوس‌ها، حنجره یا نای
- عفونت‌های باکتریایی (مانند پنومونی آسپیراسیون)
- آسیب به بافت نرم در صورت استفاده طولانی مدت
- ناتوانی در جداکردن ونتیلاتور و نیاز به جراحی برای واردکردن لوله مستقیماً در نای برای کمک به تنفس (تراکئوستومی)
- تنگی نای
چه کسانی را نمی‌توان اینتوبه کرد؟
گاهی اوقات نمی‌توان فرد را به طور ایمن اینتوبه کرد. در این شرایط لوله گذاری توصیه نمی‌شود. بیمار را نمی‌تواند اینتوبه شود اگر:
- از ناحیه گردن و ستون فقرات آسیب‌دیده است.
- حلق مسدود شده (فضای پشت بینی و دهان)
- دارای برخی جراحات به صورت یا سر (مثلاً شکستگی بینی)
مراحل لوله گذاری برای انتوباسیون
بسته به اینکه لوله در دهان یا بینی قرار داده شود، فرایند لوله گذاری متفاوت است.
مراحل لوله گذاری داخل تراشه
قبل از لوله گذاری، اگر فردی از قبل بیهوش نشده باشد، باید آرام‌بخش شود. مراحل لوله گذاری داخل تراشه به شرح زیر است:
- فرد روی پشت خود قرار می‌گیرد.
- اپراتور بالای سر فرد می‌ایستد و به پاهای او نگاه می‌کند.
- دهان فرد باز می‌شود و می‌توان محافظی برای محافظت از دندان‌ها قرارداد.
- اپراتور با کمک یک ابزار روشن که از ورود زبان نیز جلوگیری می‌کند، لوله را به آرامی به سمت پایین گلوی فرد هدایت می‌کند و آن را به سمت مجاری تنفسی او پیش می‌برد.
- یک بالون کوچک در انتهای لوله باد می‌شود تا آن را در جای خود محکم کرده و از خروج هوا جلوگیری کند.
- لوله خارج از دهان با نوارچسب ثابت می‌شود.
- این لوله را می‌توان به ونتیلاتور متصل کرد یا برای بیهوشی یا دارو استفاده کرد.
- پزشک شما با گوشی پزشکی، اشعه ایکس قفسه سینه و یا ابزاری به نام کاپنوگراف که دی‌اکسیدکربن بازدم شده از ریه‌ها را تشخیص می‌دهد، صحت قراردادن لوله را بررسی می‌کند.
مراحل لوله گذاری نازوتراشه
روند لوله گذاری بینی شبیه به لوله گذاری داخل تراشه است، اما ممکن است فرد به طور کامل یا موضعی بیهوش شود. از آنجایی که لوله گذاری بینی اغلب در یک محیط کنترل شده انجام می‌شود، این فرایند ممکن است شامل ابزارهای دیگری نیز باشد. به‌عنوان‌مثال، پزشک ممکن است از یک اسپری ضد احتقان برای جلوگیری از خونریزی بینی، یک بی‌حس‌کننده موضعی برای کاهش درد و یک شل‌کننده عضلانی برای جلوگیری از افتادگی بینی استفاده کند.
هنگامی که لوله وارد سوراخ بینی شد و وارد وسط گلو شد، یک دوربین فیبر نوری (به نام لارنگوسکوپ) به هدایت لوله بین تارهای صوتی و داخل نای کمک می‌کند. سپس لوله را باد می‌کنند تا در نای محکم شود و به بیرون چسبانده می‌شود تا از حرکت آن جلوگیری شود.
فرایند لوله گذاری برای بزرگسالان و کودکان تقریباً یکسان است، به‌غیراز اندازه لوله و برخی از تجهیزاتی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
همچنین این روش در کودکان دشوارتر است؛ زیرا زبان کودک به نسبت بزرگ‌تر است و مسیر عبور نای به نسبت طولانی‌تر و انعطاف‌پذیری کمتری دارد. لوله گذاری بینی روش ارجح برای نوزادان و کودکان است، اگرچه ممکن است چندین بار تلاش شود تا لوله در جای خود قرار گیرد.
تغذیه در طول اینتوبه ریه
خوردن یا مصرف مایعات از طریق دهان در حین اینتوبه امکان‌پذیر نیست. اگر یک فرد لوله گذاری شده باید دو یا چند روز در ونتیلاتور باشد، تغذیه لوله معمولاً یک یا دو روز پس از قراردادن لوله آغاز می‌شود.
تغذیه لوله‌ای را می‌توان به دو روش انجام داد:
- Orogastric (OG): لوله‌ای که از دهان عبور می‌کند و به سمت معده می‌رود.
- لوله بینی معده (NG): لوله‌ای که از یک سوراخ بینی عبور می‌کند و وارد معده می‌شود.
داروها، مایعات و تغذیه را می‌توان از طریق لوله با استفاده از یک سرنگ یا پمپ بزرگ تجویز کرد. تغذیه همچنین می‌تواند از طریق یک سوزن در بازو (به صورت داخل وریدی) داده شود. این روش به عنوان تغذیه کامل تزریقی (TPA) نیز شناخته می‌شود.
TPA یک گزینه برای افرادی است که دچار سوءتغذیه شدید و کاهش وزن هستند، برای افرادی که دارای انسداد روده هستند و برای افرادی که شرایطی دارند که تغذیه لوله‌ای را غیرممکن می‌کند.
برداشتن لوله و بازیابی لوله گذاری
اکستوباسیون فرایند برداشتن لوله تراشه است. معمولاً برداشتن لوله آسان‌تر و سریع‌تر از قراردادن آن است که شامل مراحل زیر است:
- ابتدا نواری که لوله را در جای خود نگه می‌دارد جدا می‌شود.
- در مرحله بعد، بالونی که لوله را در راه هوایی نگه می‌دارد، تخلیه می‌شود و لوله به آرامی به بیرون کشیده می‌شود.
- هنگامی که لوله برداشته می‌شود، ممکن است فرد به‌تنهایی در تنفس مشکل بیشتری داشته باشد، به خصوص اگر برای مدت طولانی از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کرده باشد.
- در این مدت فرد به‌دقت تحت‌نظر خواهد بود.
- سرفه، گرفتگی صدا، و کسالت از علائم شایع پس از لوله گذاری هستند، اما در عرض چند روز بهبود می‌یابند.
مجید کیانی
ممنون از مطالبی که گذاشتین...