فیبروز ریوی در ریه‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری یک اختلال نادر است که با ضخیم‌شدن و ایجاد اسکار در بافت این اندام مشخص می‌شود. با بروز اسکار (تشکیل زخم)، ریه‌ها نمی‌توانند وظایف خود را مانند قبل انجام دهند. در این بیماران معمولاً از دست دادن عملکرد ریه، پیشرفت می‌کند.

اکسیژن موجود در طول تنفس نمی‌تواند توسط بافت آسیب‌دیده ریه جذب شود و نمی‌تواند به گردش خون منتقل شود. این امر در طول زمان منجر به نارسایی تنفسی می‌شود. سالانه حدود ۵۰۰۰۰ نفر در سراسر جهان به فیبروز ریوی مبتلا می‌شوند. به همین جهت دانستن علائم فیبروز ریه می‌تواند کمک کننده باشد تا بیماری زودتر درمان شود.

فیبروز ریوی چیست؟

فیبروز ریوی یک بیماری تنفسی است که با سخت‌شدن و زخم شدن بافت ریه که اطراف آلوئول‌ها را احاطه کرده و بین آلوئول‌ها قرار می‌گیرد مشخص می‌شود .

بنابراین، ریه‌ای که تحت تأثیر فیبروز قرار می‌گیرد، ریه‌ای است که خیلی الاستیک، سخت و پوشیده از زخم‌های جمع‌شونده است که آلوئول‌ها را “فشرده” می‌کند و از تنفس طبیعی جلوگیری می‌کند.

فیبروز ریوی ایدیوپاتیک یک بیماری است که به‌کندی پیشرفت می‌کند و به‌مرورزمان بدتر می‌شود. این بیماری که بارزترین علامت آن تنگی نفس است، ممکن است در ابتدا برای اکثر افراد نگران‌کننده نباشد. با این حال، با پیشرفت بیماری، تنگی نفس می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. به خصوص در موارد تنگی نفس که بیش از ۳ هفته طول بکشد، باید به متخصص مراجعه کرد.

همچنین بخوانید: تفاوت فیبروز ریه با سرطان ریه

علائم فیبروز ریوی‌ چیست؟

در مراحل اولیه فیبروز ریوی، بدون ایجاد شکایت به پیشرفت خود ادامه می‌دهد. هنگامی که بیماری رخ می‌دهد، اولین علامتی که ایجاد می‌شود، معمولاً تنگی نفس است.

به طور کلی، علائم اصلی فیبروز ریه به شرح زیر است:

• تنگی نفس
• سرفه خشک مداوم
• گرد شدن و چماغی شدن نوک انگشتان دست
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن
• خستگی، ضعف
• درد عضلات و مفاصل

جدا از این علائم، فیبروز ریوی ایدیوپاتیک نیز می‌تواند باعث برخی بیماری‌ها یا مشکلات سلامتی شود. این وضعیت را می‌توان به عنوان عوارض فیبروز ریوی ایدیوپاتیک نیز نامید. برخی از بیماری‌هایی که IPF می‌تواند ایجاد کند به شرح زیر است:

نارسایی تنفسی: در این بیماری، سطح اکسیژن خون به‌شدت کاهش‌یافته است و یکی از پیشرفته‌ترین سطوح IPF است.

فشار خون ریوی: وضعیتی که فقط بر شریان‌های ریه تأثیر می‌گذارد. زخم‌ها کوچک‌ترین عروق شریانی و مویرگ‌ها را فشرده می‌کنند. در این حالت فشار در شریان‌های ریوی افزایش می‌یابد و فشار خون در ریه ایجاد می‌شود.

نارسایی قلبی: به نارسایی قلبی سمت راست اشاره دارد، جایی که قلب مجبور است خون بیشتری را برای حرکت‌دادن شریان‌های ریوی مسدود شده پمپاژ کند.

سرطان ریه: فیبروز ریوی ایدیوپاتیک که برای مدت طولانی درمان نمی‌شود و به‌سرعت پیشرفت می‌کند، می‌تواند باعث سرطان ریه شود.

سایر بیماری‌های ریه: با پیشرفت فیبروز ریوی، ریه از بین می‌رود، لخته‌شدن خون در ریه و عفونت ریه ممکن است رخ دهد.

علائم فیبروز ریه در مراحل پیشرفته :

• تنگی نفس شدید
• سرفه خونریزی
• کاهش وزن
• خستگی و ضعف عمومی
• درد قفسه سینه
• ضعف حافظه و تمرکز

در مجموع، علائم فیبروز ریوی در مراحل پیشرفته شدیدتر هستند و قابلیت تشخیص بیشتری دارند. در صورت تجربه هرگونه علائم مشکوک، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

شروع بالینی فیبروز ریوی ایدیوپاتیک معمولاً با شروع تدریجی علائم در طی ماه‌ها تا سال‌ها است، اما می‌تواند در طی چند هفته به طور حاد خود را نشان دهد.

تشخیص فیبروز ریه

در ابتدا پزشک یک بررسی کلی از علائم فیبروز ریه و سوابق پزشکی بیمار به عمل می‌آورد، در صورت شک به فیبروز ریه، موارد زیر را برای بررسی بیشتر تجویز می‌کند.

• شیمی خون و ایمونواسی سرم
• رادیوگرافی قفسه سینه 
• سی تی اسکن
• آنالیز نمونه‌های کوچک از بافت ریه
• برونکوسکوپی
• تست‌های عملکرد ریوی
• اکسیمتری
• اکوکاردیوگرام
• تست استرس 

درمان‌های فیبروز ریه و کاهش علائم آن

درمان فیبروز ریوی ایدیوپاتیک شامل مداخلات دارویی و غیردارویی است. هدف این مداخلات بهبود کیفیت زندگی و پیش آگهی طولانی مدت بیمار است. اما در حال حاضر، این درمان‌ها با هدف پسرفت آسیب ریه نیستند، بلکه با هدف کم کردن سرعت‌ کاهش عملکرد ریه و کاهش خطر فاز تسریع شده هستند. علاوه بر داروهایی که در حال حاضر در بازار وجود دارد، درمان‌های جدید برای فیبروز ریوی دائماً درحال‌توسعه یا آزمایش هستند و بیماران تشویق می‌شوند در صورت لزوم در آزمایش‌های بالینی شرکت کنند.

درمان علائم فیبروز ریه شامل موارد زیر است:

• داروهای آنتی فیبروتیک
• اکسیژن درمانی
• برنامه‌های توانبخشی تنفسی و بازآموزی تلاش
• ترک سیگار
• پیوند ریه
• درمان بیماری‌های همراه

مدیریت بیماری در طول درمان

با توجه به مزمن بودن فیبروز ریوی ایدیوپاتیک و پیچیدگی بیماری که اغلب می‌تواند با بیماری‌های همراه متعدد پیچیده شود، مدیریت فیبروز ریوی ایدیوپاتیک با معاینات سرپایی مکرر (به طور متوسط ​​۳-۶ بار در سال) مراقبتی مهمی را تعیین می‌کند و در موارد پیشرفته‌تر، بستری‌شدن مکرر در بیمارستان نیاز دارد. این مسیر با یک کلینیک اختصاص‌داده‌شده به این آسیب‌شناسی‌ها توسط متخصص ریه که از همکاری متخصصان شاخه‌های مختلف (فیزیوتراپیست، رادیولوژیست، روماتولوژیست، آناتوموپاتولوژیست، متخصص قلب و غیره) استفاده می‌کند، مدیریت می‌شود.

همچنین بخوانید: آیا فیبروز ریه خطرناک است؟

چگونه از فیبروز ریوی ایدیوپاتیک پیشگیری کنیم؟

تا به امروز، هیچ دستورالعمل دقیقی برای پیشگیری از فیبروز ریوی ایدیوپاتیک وجود ندارد. با این حال، بهترین رویکرد پیشگیرانه، حذف عوامل خطر قابل تعدیل مانند حذف سیگار است. علاوه بر این، انجام معاینات پزشکی منظم و دست کم نگرفتن ظاهر علائم تنفسی مانند تنگی نفس با تلاش برای تشخیص زودهنگام مهم است.