آیا بعد از مراجعه به پزشک برای شما انجام برونکوسکوپی تجویز شده است؛ اما نمی‌دانید چرا پزشک، آزمایش برونکوسکوپی را تجویز می‌کند؟ نگران نباشید، در این بخش به طور کامل در این باره صحبت خواهیم کرد. برونکوسکوپی روشی برای دیدن راه‌های هوایی و تشخیص بیماری‌های مختلف ریوی است. پزشک ابزاری به نام برونکوسکوپ را از طریق بینی یا دهان و از گلو عبور می‌دهد تا به ریه‌ها برسد. برونکوسکوپ از یک ماده فیبر نوری انعطاف‌پذیر ساخته شده است. اکثر دستگاه‌ها با فیلم‌های رنگی سازگار هستند که به پزشک کمک می‌کند تا یافته‌ها را مشاهده کند.

برونکوسکوپی چیست؟

برونکوسکوپی نام روشی است که برای ارزیابی نای، برونش‌های بزرگ و ناحیه اندوبرونشیال ریه‌ها به طور مستقیم از طریق یک لوله با دوربین و سیستم نوری در انتهای آن استفاده می‌شود. البته این تشخیص تنها کارایی این روش نیست و از آن می‌توان برای برداشتن، خارج‌کردن اجسام خارجی در صورت لزوم، تمیزکردن ترشحات (خلط) داخل ریه‌ها، نمونه‌برداری( بیوپسی)، تخلیه آبسه، گشاد کردن راه‌های هوایی تنگ شده و قراردادن استنت در صورت لزوم، مداخله در بیماری‌های راه هوایی از داخل نیز استفاده کرد.

چرا پزشک، آزمایش برونکوسکوپی را تجویز می‌کند؟

با استفاده از برونکوسکوپ، پزشک می‌تواند تمام ساختارهای تشکیل‌دهنده سیستم تنفسی را ببیند که شامل حنجره، نای، برونش‌ها و نایژه‌ها می‌شود. علاوه بر این، این آزمایش برای موارد زیر انجام می‌شود:

• بیماری ریه
• انواع تومورها
• سرفه مزمن
• عفونت‌ها

همچنین در صورت وجود عکس غیرطبیعی با اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن که علائم عفونت، تومور یا تنگی ریه را نشان می‌دهد، پزشک ممکن است برونکوسکوپی را تجویز کند.

این آزمایش گاهی اوقات به عنوان یک ابزار درمانی نیز استفاده می‌شود. به عنوان مثال، از طریق برونکوسکوپی، پزشک ممکن است دارو را به ریه‌ها وارد کند یا یک جسم خارجی را در مجاری هوایی خارج کند.

برونکوسکوپی در شرایط زیر درخواست می‌شود:

• سرفه
• تف کردن خون
• خس‌خس سینه
• یافته غیرطبیعی رادیولوژی
• سرطان ریه
• پیگیری تومور برونش
• خروج جسم خارجی
• فلج دیافراگم
• فلج تارهای صوتی 
• سلول‌های آتیپیک در خلط
• آبسه مکرر ریه 
• ترومای قفسه سینه
• فیستول
• تنگی تراشه
• نمونه‌برداری بافتی و میکروبیولوژیکی در بیماری‌های پارانشیمی ریه
• پیگیری بعد از پیوند ریه
• ارزیابی آناتومی و عملکرد راه هوایی

نقش برونکوسکوپی و بیوپسی در تشخیص سرطان ریه

اگر سی تی اسکن احتمال وجود سرطان در نزدیکی برونش‌ها در قسمت مرکزی قفسه سینه را نشان دهد، ممکن است پزشک بخواهد با روش برونکوسکوپی وضعیت را بیشتر بررسی کند. برونکوسکوپی روشی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل راه‌های هوایی را مشاهده کند و نمونه‌ای از سلول‌ها را بگیرد (بیوپسی). در حین برونکوسکوپی، یک لوله نازک با یک دوربین در انتهای آن به نام برونکوسکوپ از طریق دهان یا بینی وارد می‌شود. با عبور از گلو به مجاری تنفسی می‌رسد. روش برونکوسکوپی ممکن است کمی درد و احساس سوزش ایجاد کند. قبل از شروع عمل، ممکن است از داروهای آرام‌بخش یا بی‌حسی موضعی استفاده شود. این فرایند بین ۳۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد.

چگونه باید برای برونکوسکوپی آماده شوید؟

فهرستی از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود بدهید. این فهرست باید شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه، ویتامین‌ها، گیاهان دارویی و مکمل‌ها باشد. شاید لازم باشد قبل از عمل، مصرف برخی داروها را قطع کنید تا مشکلی پیش نیاید. از شما خواسته می‌شود که یک سند رضایت آگاهانه را امضا کنید. این سند مزایا و خطرات این روش را توضیح می‌دهد. مطمئن شوید که تمام سؤالات شما توسط پزشک قبل از امضا پاسخ داده شده است.

برونکوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

در برخی موارد، این روش نیاز به بستری‌شدن دارد و در برخی موارد، بیمار در همان روز به خانه فرستاده می‌شود. روش انجام برونکوسکوپی می‌تواند با توجه به خواسته‌های پزشک از بیماری به بیمار دیگر متفاوت باشد.

در بیشتر موارد، قبل برونکوسکوپی مراحل زیر را دنبال می‌کند:

1. از شما خواسته می‌شود که لباس‌ها، جواهرات و سایر لوازم جانبی خود را بردارید و پیش‌بند ارائه شده را بپوشید.
2.  در حالی که سر خود را بالا گرفته‌اید پشت میز می‌نشینید.
3.  یک خط داخل وریدی در بازو یا دست شما باز می‌شود.
4.  ممکن است قبل و بعد از عمل به شما آنتی‌بیوتیک داده شود.

مراحل انجام برونکوسکوپی:

1. در طول برونکوسکوپی بیدار خواهید بود. به شما داروهای آرام‌بخش می‌دهند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید و دارویی مایع برای بی حس‌کردن بینی و گلو. البته  برخی روش‌های برونکوسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
2.  اکسیژن با ماسک به شما داده می‌شود. ضربان قلب، فشار خون و تنفس شما به طور منظم در طول عمل کنترل می‌شود.
3.  همان‌طور که برونکوسکوپ به سمت پایین گلو حرکت می‌کند، ماده بی‌حس‌کننده به پشت گلوی شما اسپری می‌شود تا رفلکس بلع را مهار کند. اسپری ممکن است طعم تلخی داشته باشد. وقتی لوله از گلوی شما عبور می‌کند، احساس بلع از بین می‌رود.
4.  شما قادر به انجام عملکردهایی مانند بلعیدن و صحبت‌کردن در طول عمل نخواهید بود. در مواردی که بزاق جمع می‌شود با دستگاه‌هایی از دهان شما مکیده می‌شود.
5.  پزشک برونکوسکوپ را به سمت پایین گلو و داخل مجاری تنفسی خواهد برد. ممکن است درد خفیفی احساس کنید. راه هوایی شما در هیچ مرحله‌ای از عمل مسدود نخواهد شد. وقتی برونکوسکوپ روشن است می‌توانید نفس بکشید. در صورت لزوم اکسیژن اضافی به بیمار داده می‌شود.
6.  ریه‌ها با حرکت برونکوسکوپی به پایین معاینه خواهند شد. در این زمان می‌توان نمونه‌های بافتی یا نمونه‌های مخاطی را برای آزمایش جمع‌آوری کرد. درمان‌های دیگری مانند تجویز دارو یا توقف خونریزی ممکن است در این زمان انجام شود.
7.  پس از اتمام معاینه و سایر اقدامات، برونکوسکوپ خارج می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با این روش می‌توانید توضیحات دکتر اردا کیانی درباره برونکوسکوپی را تماشا کنید.

بعد از برونکوسکوپی؟

پس از انجام عمل، مدتی را در اتاق ریکاوری سپری خواهید کرد. زمانی که از بیهوشی عمومی یا آرام‌بخش بیدار می‌شوید، ممکن است احساس خواب‌آلودگی کنید. تیم پزشکی علائم حیاتی مانند ضربان قلب و تنفس شما را کنترل می‌کند.

ممکن است بلافاصله پس از عمل جراحی رادیوگرافی قفسه سینه گرفته شود تا اطمینان حاصل شود که ریه‌های او سالم هستند. همچنین به شما گفته شود که به آرامی سرفه کنید و بزاق خود را داخل لگن بریزید تا به دنبال خون در ترشحات خود بگردید.

اگر درد خفیفی در گلو وجود داشته باشد، تا زمانی که رفلکس تهوع شما برگردد، اجازه خوردن یا نوشیدن را ندارید. ممکن است برای چند روز در هنگام بلعیدن گلودرد احساس کنید. این کاملاً طبیعی است. استفاده از قرص گلو یا دهان‌شویه می‌تواند به این بیماری کمک کند.

هنگامی که به خانه برگشتید، می‌توانید به رژیم غذایی عادی و فعالیت‌های مربوط به دستورالعمل‌های داده شده توسط پزشک خود بازگردید. توصیه می‌شود تا چند روز فعالیت بدنی شدید انجام ندهید.

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر با بیمارستان تماس بگیرید:

• تب ۳۸ درجه سانتیگراد و بالاتر
• قرمزی یا تورم ناحیه سیاهرگ
• نشت خون یا مایعات دیگر از محل سیاهرگ
• سرفه‌کردن مقدار قابل توجهی خون
• درد قفسه سینه
• گرفتگی صدا شدید
• مشکل در تنفس

اگر نسبت به انجام برونکوسکوپی استرس دارید، می‌توانید فیلم رضایت بیمار بعد از برونکوسکوپی را تماشا کنید.