افسردگی تنفسی چیست و چه تاثیری بر عملکرد روان و ریه دارد؟

افسردگی تنفسی، یک وضعیت روانی است که با افزایش علائم افسردگی همراه بوده و به طور همزمان تأثیرات منفی بر عملکرد ریوی نیز دارد. در این وضعیت، نه تنها روحیه و انگیزه کاهش می‌یابند، بلکه نفس‌های عمیق و سالم نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند، که ممکن است به تشدید علائم افسردگی منجر شود. در ادامه، علائم، عوامل، علل ر‌های تشخیص و درمان آن را به صورت کامل مورد بررسی قرار خواهیم داد، برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

افسردگی تنفسی چیست؟ 

افسردگی تنفسی (هیپوونتیلاسیون) زمانی است که فرد خیلی آهسته یا سطحی نفس می‌کشد و از تبادل مناسب گاز در ریه‌ها جلوگیری می‌کند. تبادل گاز زمانی است که اکسیژن از کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) در ریه‌ها به خون و دی‌اکسید کربن (CO2) از خون به سمت ریه‌ها حرکت می‌کند. CO2 که یک ماده زائد است که بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند و پس از بازدم از بدن خارج می‌شود. 

Hypoventilation مانع خروج دی اکسید کربن از خون می‌شود و باعث تجمع آن می‌شود (هیپرکاپنی). همچنین گاهی اوقات می‌تواند از رسیدن اکسیژن به ریه‌ها جلوگیری کند، که منجر به کاهش سطح اکسیژن در خون می‌شود (هیپوکسمی). 

علائم افسردگی تنفسی 

علائم هیپوونتیلاسیون عبارت‌اند از: 

• تهوع و استفراغ
• سردرد
• خستگی یا بی‌حالی
• گیجی، سردرگمی یا تغییر وضعیت ذهنی
• ضربان قلب سریع
• سرگیجه
• تنفس آهسته، کم عمق و سخت
• کبود شدن پوست، لب‌ها یا ناخن‌ها (سیانوز) 

علل افسردگی تنفسی

دلایل مختلفی برای بروز هیپوونتیلاسیون وجود دارند که عبارت‌اند از: 

الکل، مواد مخدر و دارو

یکی از دلایل شایع افسردگی تنفسی، استفاده نادرست، مصرف بیش از حد یا واکنش غیرمنتظره به الکل و داروها است، این موارد عبارت‌اند از: 

• مواد افیونی مواد افیونی رایج که مواد مخدر نیز نامیده می‌شوند شامل مورفین، ویکودین، اکسی کدون و فنتانیل هستند. 
• بنزودیازپین‌ها برخی از بنزودیازپین‌های رایج مانند: لورازپام، آلپرازولام و دیازپام. 
• باربیتورات‌ها که گاهی برای تشنج یا میگرن تجویز می‌شوند. 
• داروهای خواب‌آور مانند زولپیدم است
• داروی بیهوشی

سایر شرایط و بیماری‌هایی که می‌توانند باعث هیپوونتیلاسیون شوند عبارتند از: 

• بیماری چاقی می‌تواند بر روی هیپوونتیلاسیون تاثیر بگذارد.
• شرایطی که مانع تنفس می‌شود که شامل بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و آپنه انسدادی خواب است. 
• شرایطی که توانایی فرد در تنظیم صحیح تنفس را کاهش می‌دهد (حرکات تنفسی). به عنوان مثال می‌توان به سکته مغزی و کم کاری تیروئید اشاره کرد. 
• شرایطی که بر نخاع، اعصاب یا کنترل عضلات تاثیر می‌گذارد. از جمله این موارد می‌توان به دیستروفی عضلانی، آسیب‌های عصبی یا نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس (MS) و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) اشاره کرد. 
• تفاوت در آناتومی قفسه سینه یا ستون فقرات. می‌توان به اسکولیوز، اسپوندیلیت آنکیلوزان و سینه سینه اشاره کرد. 
• مسمومیت مانند: کزاز، مسمومیت ناشی از ماهی آلوده (سیگواترا) و بوتولیسم از جمله آن‌ها هستند. 

بیشتر بخوانید: مسمویت تنفسی

عوامل خطر برای افسردگی تنفسی 

مواردی که باعث خطر برای افسردگی تنفسی می‌شوند عبارت‌اند از: 

• استفاده نادرست از داروهای تجویزی و مواد مخدر مانند مواد افیونی یا بنزودیازپین‌ها
• برخی جراحی‌ها
• برخی از بیماری‌های ریوی، عضلانی و عصبی (مغز و نخاع) 

عوارض افسردگی تنفسی 

سطح بالای دی اکسید کربن در خون می‌تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود، این موارد عبارت‌اند از: 

• اسیدوز تنفسی، وضعیتی است که در آن خون، اسیدی‌تر از آنچه که باید باشد، است. 
• نارسایی تنفسی، وضعیتی است که در آن فرد نمی‌تواند اکسیژن کافی به بافت‌های بدن خود برساند. 
• ایست قلبی
• کما
• فشار خون ریوی

تشخیص افسردگی تنفسی

برای تشخیص افسردگی تنفسی، پزشک از بیمار در مورد علائم، سابقه سلامتی و هر دارویی که مصرف می‌کند سؤال می‌کند. پزشک از آزمایش خون برای اندازه گیری دی اکسید کربن در خون استفاده می‌کند. همچنین ممکن است از آزمایش‌های دیگری برای کمک به درک علت هیپرونتیلاسیون استفاده کنند. 

آزمایشات افسردگی تنفسی

آزمایش‌ها برای تشخیص افسردگی تنفسی و علل زمینه‌ای آن عبارتند از: 

• آزمایش گاز خون شریانی:آزمایش گاز خون شریانی یک روش تشخیصی است که با بررسی نمونه‌ای از خون شریانی، میزان اکسیژن، کربن دی‌اکسید و PH خون را اندازه‌گیری می‌کند.
• تست‌های عملکرد ریوی: تست‌های عملکرد ریوی فرآیندهایی هستند که به منظور ارزیابی سلامت و عملکرد سیستم تنفسی انجام می‌شوند. این تست‌ها شامل اندازه‌گیری حجم تنفسی، سرعت جریان هوا، ظرفیت ریوی و توان تنفسی فرد می‌باشند. 

پالس اکسیمتری. پزشکان از حسگری استفاده می‌کنند که روی انگشت بیمار حرکت می‌کند تا میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه گیری کند. 

• آزمایش خون: بسیاری از آزمایشات خون می‌توانند به تشخیص افسردگی تنفسی یا علل آن کمک کنند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل شمارش کامل خون (CBC)، پانل متابولیک پایه (BMP)، غربالگری سم شناسی، آزمایش خون CO2 و تست‌های عملکرد تیروئید باشد. 
• تصویربرداری: در این روش‌ها از قفسه سینه یا سر، رادیوگرافی قفسه سینه یا سی تی اسکن (اسکن توموگرافی کامپیوتری) برای کمک به تشخیص هرگونه بیماری زمینه‌ای استفاده می‌شود. 
• مطالعه خواب   (پلی سومنوگرافی): مطالعه خواب می‌تواند آپنه خواب را تشخیص دهد و سندرم هیپرونتیلاسیون چاقی را که می‌تواند باعث هیپوونتیلاسیون شود، ارزیابی کند. 

درمان

درمان افسردگی تنفسی به علت و شدت آن بستگی دارد. روش‌های معمول درمان عبارت‌اند از: 

• تهویه غیر تهاجمی، این دستگاه به بیمار کمک می‌کند از طریق ماسک روی صورت خود تنفس کند. 
• اگر بیماری به دلیل عوارض جانبی باشد، ممکن است پزشک بتواند آن را با داروهای محرک تنفسی درمان کند. 
• اکسیژن درمانی
• تهویه مکانیکی 

کلام پایانی

افسردگی تنفسی یک بیماری جدی است که باعث می‌شود دی اکسید کربن در خون شما جمع شود. اما در بسیاری از موارد، قابل پیشگیری است. اگر داروهایی مصرف می‌کنید که شما را در معرض خطر افسردگی تنفسی قرار می‌دهد، با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که آن‌ها را به درستی مصرف می‌کنید. اگر یک بیماری مداوم دارید که می‌تواند باعث افسردگی تنفسی شود، از پزشک خود بپرسید که چه اقداماتی می‌توانید برای کاهش خطر انجام دهید. آن‌ها می‌توانند در مورد نگرانی‌های شما با شما صحبت کنند و برنامه‌ای برای مدیریت ایمن وضعیت یا داروهای شما تهیه کنند. 

سوالات متداول