عوامل خطر آمبولی ریه متنوع هستند و بیشتر آمبولی‌های ریوی نتیجه ترومبوز وریدی است. در بیماری ترومبوز وریدی (تشکیل لخته خون در سیاهرگ‌ها) یک لخته خون در ورید تشکیل می‌شود. هنگامی که مقداری یا تمام آن لخته همراه با جریان خون به سمت قلب برده شود و شریان ریوی یا شاخه‌های کوچکتر آن را مسدود ‌کند، آمبولی ریه رخ می‌دهد. بیشتر ترومبوز‌ها در ورید پا یا لگن ایجاد می‌شوند. اگر لخته خون در ران یا لگن ایجاد شود و باعث ناراحتی شدید شود، خطر آمبولی ریه بیشتر است. به ندرت، آمبولی ریه به دلیل دیگری ایجاد می‌شود؛ به عنوان مثال: یک حباب هوا یا یک جسم خارجی یک شریان ریوی را مسدود می‌کند.

عوامل خطر آمبولی ریه

به طور کلی، عوامل خطر برای ترومبوز وریدی نیز خطر آمبولی ریه را افزایش می‌دهد. این خطر به ویژه زمانی که عوامل متعددی در کنار هم قرار می‌گیرند، زیاد است. عوامل خطر آمبولی ریه اصلی، عبارتند از:

• شکستگی لگن یا ساق پا
• جراحی‌های بزرگ مانند استفاده از زانو مصنوعی یا مفصل ران
• اختلال خونریزی مثل اینسندرم آنتی فسفولیپید
• ترومبوز قبلی
• بیماری‌های سرطانی مانند سرطان معده، ریه و خون یا الفتومور مغزی
• یک بیماری قلبی مانند نارسایی قلبی، حمله قلبییافیبریلاسیون دهلیزی
• درمان هورمونی در دوران یائسگی
• پیشگیری از بارداری با دارو‌های هورمونی که حاوی استروژن هستند؛ مانند اکثر قرص‌های ضد بارداری.

سایر عوامل خطر آمبولی ریه که به خودی خود فقط اندکی خطر آمبولی ریه را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

• سن بالا
• بارداری
• اضافه وزن
• فشار خون بالا
• دیابت قندی
• رگ‌های واریسی
• استراحت در بستر بیش از سه روز (بی حرکتی)
• عفونت ریه‌ها، به عنوان مثال عفونت کووید-۱۹

عوامل خطر آمبولی ریه مرتبط با سن و جنسیت

خطر آمبولی ریه در طول زندگی افزایش می‌یابد. در سنین ۴۰ تا ۵۰ سالگی، حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر، هر سال به آن مبتلا می‌شود و از سن ۸۰ سالگی حدود ۱۰ در هر ۱۰۰۰ نفر.

به طور کلی، مردان بیشتر از زنان مبتلا می‌شوند. با این حال، زنان زیر ۴۵ سال و بالای ۸۰ سال بیشتر از مردان در این سنین دچار آمبولی ریه می‌شوند. 

عوامل خطر آمبولی ریه از نظر پیشرفت بیماری

چگونگی پیشرفت آمبولی ریه به اندازه و تعداد لخته‌های خون در ریه‌ها بستگی دارد. سلامت عمومی نیز در این عوامل نقش دارد، به ویژه اینکه قلب و ریه‌های شما چقدر خوب کار می‌کنند.

استرس بر قلب ناشی از آمبولی ریه

قلب معمولاً در برابر انسداد عروقی در ریه‌ها پمپاژ را انجام می دهد . با این حال برای مثال، اگر قلب در اثر یک بیماری ضعیف شده باشد، نمی‌تواند خون کافی را به ریه‌ها برساند و باعث کاهش فشار خون می‌شود. اگر دیگر اکسیژن کافی به بدن نرسد، خطر نارسایی گردش خون وجود دارد. بنابراین فشار خون در حین آمبولی ریه نشانگر خوبی برای روند آن است:

• از ۱۰۰ نفر مبتلا به آمبولی ریه حدود ۹۵ نفر فشار خون کافی دارند و به طور کلی خطر ابتلا به عواقب جدی یا کشنده کم است.
• حدود ۵ نفر فشار خون بسیار پایین دارند که در معرض خطر بالای یک پیامد جدی یا کشنده هستند.

آمبولی‌های دیگر نیز ممکن است رخ دهند، به خصوص اگر عوامل خطر مداوم مانند سرطان یا اختلال لخته شدن خون وجود داشته باشد.

پیامد بیماری آمبولی ریوی

بسیاری از مردم هنوز چند ماه پس از آمبولی ریه مشکلات تنفسی دارند یا از نظر فیزیکی انعطاف‌پذیری کمتری دارند. این وضعیت سندرم پس از آمبولی ریوی نامیده می‌شود.

یک پیامد نادر آمبولی ریه، بیماری مزمن ترومبوآمبولیک ریه (CTEPD) است. دقیقاً مشخص نیست که چگونه این اتفاق می‌افتد. اعتقاد بر این است که لخته خون در ریه‌ها به طور کامل حل نشده و به بافت اسکار تبدیل می‌شود. اگر فشار خون در رگ‌های ریوی به طور دائمی افزایش یابد، متخصصان از بیماری مزمن ترومبوآمبولیک ریوی صحبت می‌کنند. فشار خون ، فشار زیادی بر قلب وارد می‌کند و می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود.

علائم CTEPH غیر اختصاصی و مشترک هستند، به این معنی که می‌توانند با بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز رخ دهند. CTEPH می‌تواند علائمی مشابه آمبولی ریه یا سندرم پس از آمبولی ریه ایجاد کند. اگر چند هفته یا چند ماه پس از آمبولی ریه، انعطاف‌پذیری فیزیکی کاهش یابد یا حتی تنگی نفس و خلط خونی وجود داشته باشد، مهم است که علت علائم به سرعت توسط پزشک مشخص شود.

زندگی روزمره

آمبولی شدید ریه، یک تجربه خطرناک است که اثر خود را بر جای می‌گذارد. ترس از آمبولی ریوی با ادامه زندگی همراه است. 

علائم فیزیکی مانند افزایش ضربان قلب یا مشکلات تنفسی که یادآور آمبولی ریه هستند، می‌توانند به خصوص ترسناک باشند. به همین دلیل است که برخی از افراد پس از آمبولی ریه دیگر جرات نمی‌کنند فعالیت بدنی بیشتری داشته باشند. با این حال، برخی قادر به تمایز بین علائم مرتبط با ورزش و علائم مرتبط با بیماری هستند.

از آنجایی که درمان ضد انعقاد می‌تواند باعث خونریزی شدید شود، برخی افراد در ابتدا احساسات متفاوتی در مورد آن دارند. برخی برای کاهش خطر خونریزی، شیوه زندگی خود را تغییر می‌دهند، مانند اجتناب از فعالیت‌های مستعد آسیب.

کمبود انرژی یا خستگی پس از آمبولی ریه نیز می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. عدم اطمینان از اینکه این وضعیت چقدر طول می‌کشد از نظر روانی نیز استرس‌زا است. یکی از راه‌های مقابله با عوارض بعدی آمبولی ریه این است که به طور کلی وظایف کمتری را انجام دهید یا وظایف را با فشار کمتری انجام دهید.

آمبولی ریه زندگی را در جوانان زیر و رو می‌کند. بسیاری از آسیب‌پذیری خود، آگاه می‌شوند. برخی احساس می‌کنند  متفاوت هستند و مهمتر از همه، از همسالان خود طرد شده‌اند. اگر استرس زیادی دارید، صحبت در مورد چنین ترس‌ها و تجربیاتی می‌تواند آرامش بخش باشد. می‌توانید به دنبال حمایت روانشناختی باشید تا به شما در مقابله با اضطراب کمک کند. مهم‌ترین نکته در بروز بیماری این است که به خوبی روند درمان را دنبال کنید و از یک پزشک با تجربه استفاده کنید.